پیش‌بینی اقتصاد سوریه پس از اسد

به گزارش بازار مشترک از ایسنا، اقتصاد سوریه در سال ۲۰۱۱ به میزان  ۶۷.۵ میلیارد دلار (۶۳.۹ میلیارد یورو) ارزش داشت و همان سالی است که تظاهرات گسترده علیه دولت بشار اسد آغاز شد که به یک جنگ داخلی تمام عیار تبدیل شد. این کشور در رتبه‌بندی جهانی تولید ناخالص داخلی در بین ۱۹۶ کشور در رتبه ۶۸ قرار گرفت. بر اساس برآوردهای بانک جهانی، تا سال گذشته، اقتصاد به رتبه ۱۲۹ در جدول سقوط کرده است و با ۸۵ درصد کاهش به تنها ۹ میلیارد دلار رسیده است که این کشور را با کشورهایی مانند چاد و سرزمین های فلسطینی برابری می‌کند.

رژیم اسد شاهد کاهش بیش از ۸۵ درصدی تولید ناخالص داخلی سوریه در سال‌های ۲۰۱۱ تا۲۰۲۳ بود و به ۹ میلیارد دلار رسید و انتظار می‌رود در سال جاری ۱.۵ درصد دیگر کاهش یابد. بر اساس داده‌های بانک جهانی، مصرف سوریه به شدت کاهش یافته و ۶۹ درصد از مردم سوریه، یعنی حدود ۱۴.۵ میلیون نفر، از سال ۲۰۲۲ تحت تأثیر فقر هستند.

تقریباً ۱۴ سال درگیری، تحریم‌های بین‌المللی و مهاجرت ۴.۸۲ میلیون نفر وبیش از یک پنجم جمعیت کشور، خسارت‌های خود را بر کشوری که قبلاً یکی از فقیرترین کشورهای خاورمیانه بود، زده است. بر اساس آمار، ۷ میلیون سوری دیگر، یعنی بیش از ۳۰ درصد از جمعیت، تا دسامبر در داخل کشور آواره هستند.

کاهش قابل توجه ارزش پوند سوریه

این درگیری زیرساخت‌های کشور را ویران کرده و آسیب‌های پایداری به برق، حمل ونقل و سیستم‌های بهداشتی وارد کرده است. این درگیری باعث کاهش قابل توجه ارزش پوند سوریه شد که منجر به کاهش شدید قدرت خرید شد. ارزش پوند سوریه در برابر دلار در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۳، ۲۷۰ بار کاهش یافت که باعث افزایش تورم شد.

نتایج بررسی نشان داد که بیش از نیمی از مردم سوریه در فقر شدید زندگی می‌کنند و قادر به تامین نیازهای اولیه غذایی نیستند. دو ستون اصلی اقتصاد سوریه که نفت و کشاورزی است، در اثر جنگ از بین رفتند. اگرچه در مقایسه با سایر کشورهای خاورمیانه کوچک است، اما صادرات نفت سوریه حدود یک چهارم درآمد دولت را در سال ۲۰۱۰ به خود اختصاص داده است.

کاهش تولید نفت

رژیم اسد کنترل بیشتر میادین نفتی خود را به گروه‌های شورشی از دست داد. در همین حال، تحریم‌های بین‌المللی، توانایی دولت را برای صادرات نفت به شدت محدود کرد. با کاهش تولید نفت به کمتر از ۹۰ هزار بشکه در روز در مناطق تحت کنترل رژیم در سال گذشته، کشور به شدت به واردات وابسته شد.

سوریه که زمانی بزرگترین صادرکننده نفت در شرق مدیترانه بود، به دلیل کاهش شدید تولید به یک واردکننده نفت تبدیل شد. واردات نفت سوریه، عمدتاً از ایران، از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ تقریباً دو برابر شد و اکنون واردات تقریباً نیمی از تولید نفت داخلی را تشکیل می‌دهد.

کاهش در کشاورزی

زوال اقتصاد سوریه در کشاورزی نیز منعکس شد، زیرا زمین‌های زیر کشت در مقایسه با دوران قبل از جنگ داخلی ۲۵ درصد کاهش یافت. بانک جهانی اعلام کرد که دسترسی کشاورزان به بذر، کود، سوخت و قطعات یدکی ماشین آلات، که برای رشد محصولات مورد نیاز است، به طور فزاینده‌ای دشوار شده است و در نتیجه تولیدات کشاورزی کاهش می‌یابد.

صادرات سوریه در مقایسه با آغاز جنگ داخلی ۸۹ درصد کاهش یافت و به کمتر از یک میلیارد دلار رسید و واردات نیز با ۸۱ درصد کاهش به ۳.۲ میلیارد دلار رسید.

درآمدهای مالی رژیم اسد در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال قبل ۳۵ درصد و نسبت به سطوح قبل از جنگ در سال ۲۰۱۰ به میزان ۸۵ درصد کاهش یافت.

رژیم تصمیم گرفت در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال ۲۰۱۰ هزینه های خود را ۸۷ درصد کاهش دهد تا بودجه را متعادل کند. رژیم همچنین لایحه‌ای را برای صرفه‌جویی در بودجه به مردم، تشدید برنامه‌های یارانه‌ای دولت، کاهش سهم یارانه‌ها در بودجه دولتی از ۴۲ درصد به ۱۹ درصد به صورت سالانه در سال ۲۰۲۳ تصویب کرد که منجر به افزایش قیمت گاز و نفت یارانه‌ای شد.

چگونه می‌توان اقتصاد سوریه را به سرعت بازسازی کرد؟

برخی ناظران سوریه هشدار داده‌اند که بازگشت این کشور به سطح تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۱۱ و دو دهه برای بازسازی کامل ممکن است تقریبا ۱۰ سال طول بکشد. آنها همچنین نگران هستند که چشم‌انداز سوریه در صورت هر گونه بی‌ثباتی سیاسی بیشتر، بدتر شود.

قبل از شروع کار عظیم بازسازی شهرهای آسیب دیده، زیرساخت‌ها، بخش‌های نفت و کشاورزی، شفافیت بیشتری در مورد دولت آینده سوریه مورد نیاز است.

هیئت تحریر الشام (HTS) می‌گوید که اکنون برای تشکیل دولت جدید کار می‌کند. با این حال، تحریم‌های شدید بین المللی علیه سوریه همچنان پابرجاست. درخواست‌های فوری برای لغو یا کاهش آن تحریم‌ها وجود داشته است، اما ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشد.

ام اس ان گزارش کرد که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا هشدار داد که سوریه با دوره‌ای از خطر و عدم اطمینان روبرو شده است و ایالات‌متحده تا جایی که بتواند کمک خواهد کرد. وی گفت ما با همه گروه‌های سوری، از جمله در فرآیند رهبری سازمان ملل‌متحد، برای ایجاد یک گذار از رژیم اسد به سوی سوریه مستقل، با قانون اساسی جدید تعامل خواهیم کرد. در همین حال، دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب ایالات‌متحده، یکشنبه در این شبکه اجتماعی گفت که واشنگتن نباید درگیر شود.

اولویت در بازسازی سوریه، استان دیرالزور شرقی است که حدود ۴۰ درصد از ذخایر نفت و چندین میدان گازی سوریه را در اختیار دارد. این استان در حال حاضر تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه تحت حمایت آمریکا قرار دارد.

همان طور که چندین کشور اروپایی اعلام کردند که درخواست پناهندگی اتباع سوری را متوقف خواهند کرد، آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، خواستار صبر و هوشیاری در مورد موضوع بازگشت پناهجویان شد. اتریش از بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا فراتر رفت و گفت که در حال آماده کردن برنامه بازگرداندن و اخراج منظم برای سوری‌هاست.

کارشناسان اظهار کردند که بهبود اقتصادی سوریه پس از رژیم اسد با حمایت کشورهای منطقه مانند ترکیه آغاز خواهد شد.