ترکیه و ایران به سرعت به سوی پیر سالی (سالمندی) پیش میرود

  دکتر سید جلال ابراهیمی- مدیر مرکز پژوهش و تحقیقات ایران و ترکیه:

مسکن و تورم یکی از عوامل بازدارنده برای تشکیل خانواده در دو کشور همجوار و هم دین با سنت های تقریباً مشابه می باشد. یعنی ایران و ترکیه که در هر دو جمعیت سالمند در حال افزایش است و در هر دو کشور از دید گرانی و عوامل تاثیر گزار بر زاد و ولد ضرورت مطالعات دقیق جامعه شناختی را ایجاب میکند.

کشور ترکیه هر چه به طرف مدرنیته پیش می رود میزان تاهل و همسر گزینی و ازدواج کمتر می شود در این زمینه تاثیر عوامل و دلایل اقتصادی کاملا روشن است، جوانان جرات ازدواج ندارند و دلایل خاص خود را برای ازدواج نکردن دارند که بیشترین آن در حوزه اقتصاد و مشکلات معیشتی است. نداشتن مسکن یکی از اساسی ترین این عوامل است تهیه یک سرپناه دائمی برای درصد زیادی از جوانان غیر ممکن شده است.

کرایه های سنگین و افزایش قیمت واحد های اجاری حتی در هر سال بعد از تخلیه مورد اجاره با درصد هایی که تناسبی با حقوق و سطح درآمد جوانان و حقوق بگیران ندارد افزایش می یابد و در این میان کنترل افزایش قیمت ها و مهار اجاره بها و قیمت مساکن برای دولت های ایران و ترکیه هم غیر ممکن شده است و توجه و حل این معضل در اولویت های ثانوی هر دو دولت قرار گرفته است.

رکورد بازار و اقتصاد در همه حوزه‌ها و عدم تامین به موقع سرمایه در گردش پیمانکاران ساختمان و انبوه سازان مسکن از سوی بانکهای عامل مزید بر علت شده و اغلب وام ها بعلت افزایش سریع قیمت در مصالح ساختمانی اگر هم به موقع و خارج از نوبت و مقررات دست و پا گیر باشد خود بر قیمت مسکن تاثیر گزار بوده و در سه سال گذشته قیمت های مسکن در شهر و حومه حتی در ساختمان های کهنه ساز به چندین برابر افزایش یافته است.

ترکیه در جهت حمایت و تقویت نهاد خانواده اقدام به ایجاد صندوق پشتیبانی از جوانان زیرنظر وزارت خزانه داری و دارایی کرد که این صندوق، جوانان را در مقابل خطرات اجتماعی از هر نوع حمایت کند و از ابتکارات و خلاقیت آنها با حمایت مالی و فنی و در اختیار گذاشتن امکانات بالقوه و بالفعل پشتیبانی کند.

ارائه وام با مهلت دوساله برای جوانان از این نوع حمایت است. سوال اینجاست که یا با ارائه وام به مدت دوسال و افزایش روزمره قیمت ها، جهش تورم در قیمت های سرسام آور لوازم خانگی و هزینه های بعد از فرزند آوری آیا جوانان دل و جراتی برای ازدواج دارند، زن و شوهری که هر دو شاغل هستند و خسته از سرکار بر می گردند آیا حوصله و مجالی برای صیانت و حفاظت از بچه خواهند داشت؟

ازدواج ها اگر هم صورت بگیرد با درصدی که هر روز کاهش پیدا میکند طلاق های زودرس بلحاظ اختلاف در مسائل اقتصادی که عامل بنیاد کن زندگی مشترک است هر روز بیشتر می شود. در ایران نیز شرایط حتی سخت تر از ترکیه است.

کمبود مسکن، حقوق و مزایای بسیار کمتر از ترکیه تورم افسار گریخته، جابه جایی طبقاتی در فرهنگ اجتماعی، سنت ها در چهل پنجاه ساله گذشته که قبل از آن خانواده در چند اتاق در زیر یک سقف بودند و عدم پرداخت کرایه خانه برای پسرها حتی داماد سرخانه برای دختران، زندگی خانوادگی را سامان می داد. پرداخت آب بها، برق و سایر هزینه های زندگی با یک تحمل احترام آمیز تامین میشد. 

ترکیه حداقل با تحریم مواجه نبود و توریسم مشاغل متعددی را در اختیار جوانان قرار داده است. مهاجرت ها در حوزه های روستایی به شهر های کمتر از ایران است. دولت سعی به ایجاد اشتغال در شهر های کوچک و ارائه مشوق ها در اسکان و عدم مهاجرت جوانان به شهر ها یاری رسان بوده، هم اکنون نسبت جمعیت سالمند در 1935 رقمی برابر با سه و نه دهم در 1950 سه وسه دهم درصد 1970 رقم چهار و چهاردهم در 2000 رقم به 5/9 درصد محاسبه شده و در دو هزار و نسبت کم کسر 2023 رقم سالمند به 8 میلیون و 277 هزار رسیده که قریب 4 میلیون آن مرد و 4 میلیون و هشتصد هزار نفر از قریب 5 میلیون زن هستند رقمی که اواخر سال گذشته به 10/2 درصد از کل جمعیت افزایش یافته است.