قرعه‌کشی‌هایی پر جایزه در بانک‌های با عملکرد منفی یا زیان‌ده!

بازار مشترک- الهام صادقی: ورشکستگی بانک ها و موسسات مالی مقوله ای است که گاه و  بی گاه زمزمه هایی از احتمال وقوع آن به گوش می رسد، مواردی که گاها برخی از آنها حال به درستی یا طبق مصلحت تکذیب شده  تا تداوم کارشان به مشکل برنخورد.

تکرار یک تجربه پر اما و اگر
در این میان هر چند که در سال های گذشته به دفعات شاهد ورشکستگی موسسات مالی بوده ایم، موسساتی که در نهایت بخشی از سپرده، سپرده گذارانشان را هنگام پرداخت به آنها قلم گرفتند، شیوه برخوردی که مثال بارز آن برخی موسسات مالی و اعتباری از جمله فرشتگان است که بعدها نام کاسپین را به خود گرفت و در نهایت هم بخشی از پول افراد را با توجیهاتی مانند حذف قسمتی از سود به علت رقم بالا که در ابتدا به بهانه آن توانسته بود، نظر بسیاری از افراد را به خود جلب کنند، حذف کرد، مبلغی که بسیار هم قابل توجهی بود، آن هم سودی که چندسالی با اعلام آن فعالیت داشت و توانست سپرده های زیادی را به دست بیاورد و یکباره این امر غیر قانونی اعلام شد، انگار متولیان امر از جمله بانک مرکزی به یکباره از خواب عمیق بیدار شده و بعد از تحقیق درباره غیرقانونی بوده فعالیت آنها و میزان سودشان نظر به قانونی نبودن فعالیت شان دادند.
اتفاقی که اکنون نیز به شیوه های دیگری تکرارش درباره بانک ها به گوش می رسد، آنچه که به طور نمونه پیش تر درباره یکی از بانک های مطرح عنوان و تصاویری هم از اعتراض سپرده گذارانش در فضای مجازی دست به دست شد. 

جهش حجم کل میزان بدهی بانک‌ ها به بانک مرکزی
در چنین اوضاع و احوالی اما اکنون در شرایطی که گفته می شود، گزارش های منتشر شده نشان می دهد، حجم کل میزان بدهی بانک‌ ها به بانک مرکزی در سال گذشته جهش ۱۶۷.۴ درصدی را به ثبت رسانده و بر این اساس عدد و رقم ۳۹۱ هزار میلیارد تومانی در رسانه های انتشار یافته است، آن هم در حالی که در سال ماقبل یعنی سال 1400 مقدار رشد این بدهی ۲۴.۹ درصد  اعلام شده عددی که در سال ۱۳۹۹ هم تنها معادل ۵.۸ درصد بود.

فهرست بلند بالای جوایز قرعه کشی یک بانک زیان ده
اکنون اما برخی از بانک ها تلاش دارند تا در قالب برگزاری قرعه کشی هایی بزرگ و اطلاع رسانی درباره جوایز پرتعداد و البته با ارزش بالا نظر سپرده گذاران را به خود جلب کنند.
آنچه که این سئوال را مطرح می کند، بانک هایی که عدد قابل توجهی به بانک مرکزی بدهکار هستند و به تبع این امر به پایین بودن اندوخته هایشان و افزایش بی‌ رویه اضافه برداشت‌ هایی که در قالب شبکه بانکی از منابع بانک مرکزی داشته اند باز می گردد، چگونه قرار است این میزان جوایز را به افرادی که تلاش دارند تا ترغیب به سرمایه گذاری در بانک هایشان کنند، بپردازنند؟

به طور نمونه می توان به جوایز چهل‌ و سومین مرحله قرعه ‌کشی حساب‌ های قرض‌ الحسنه پس‌ انداز بانک سپه اشاره کرد که قرار از به سپرده های ریالی و ارزی تعلق بگیرد و مسئولان آن نیز با شعار «در مدار مهربانی، از مردم برای مردم»، دوبار میزان جایزه نقدی که به سپرده گذارانی تعلق خواهد گرفت که نام شان از گردونه قرعه کشی بالا آید را افزایش داده اند و در بار دوم در قالب تصمیمی جدی این تعداد جوایز نقدی را به ۵۵۵۵ مورد رساند. 
البته این تنها جایزه اعلامی برای تشویق به سپرده گذاری در این بانک نبود بلکه یازده هزار و 111 حق تقدم وام قرض الحسنه ۵۰۰ میلیون ریالی و میلیاردها ریال جوایز نقدی دیگر را نیز به این فهرست اضافه کرده اند.
آن هم بانکی که اوایل ماه جاری وقتی احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی درباره خروج بانک‌ های دولتی از ورشکستگی ابراز خرسندی می کرد، به این موضوع پرداخت که تنها یک بانک دولتی به عبارتی بانک سپه در وضعیت زیان دهی قرار دارد.

انتشار پول تا مصونیت در برابر ورشکستگی
این در حالی بوده که البته برخی از کارشناسان به بحث هنوز هم به ماجرای سودده شدن بانک‌ ها دولتی با تردید نگاه می کنند، اقتصاددانانی مانند وحید شقاقی‌شهری براین باور هستند که بانک ‌های کشورمان شباهتی به شبکه بانکی بین ‌المللی نداشته و به شیوه عجیبی در برابر ورشکستگی مصونیت چرا که دولت برای عبور از بحران کسری بودجه  امکان خلق پول را به آنها داده تا به نوعی از بتواند با انتشار پول از به صورت اسمی هم شده در وضعیت استقراض از بانک مرکزی قرار نگیرند.
در این میان و با توجه به موارد اشاره شده به نظر می رسد؛ اعلام طیف وسیعی از جوایز حتی افزایش میزان آن برای بانکی که هنوز براساس سخنان خاندوزی در وضعیت زیان دهی به سر می برد، نه تنها تامل برانگیز است، بلکه این پرسش را به ذهن متبادر می کند آیا این جوایز صوری بوده یا قرار است با همان مبالغ دریافت شده از سپرده گذارانی که به این شیوه ترغیب به سپردن پول هایشان به این بانک شده اند، تامین شود که این باز خود نیز اما و اگرهای فراوانی دارد که در نهایت باز این بانک را به سراشیبی زیان دهی بیشتر سوق می دهد.

عملکرد منفی ۸۰ درصدی تا 6535 فقره جایزه در قالب کمک هزینه
البته باید عنوان کرد سپه تنها بانکی نیست که این روزها برای جلب نظر مشتریان و کسب مشتریان جدید به سراغ این شیوه پر از اما و اگر رفته است، بلکه بانک ملی دیگر بانک دولتی است که سعی دارد تا با جوایز قابل توجهی از نظر ارزش ریالی در حال تبلیغ آن است بتواند میزان سپرده هایش را در قالب قرض الحسنه که سپرده  گذاری فارغ از پرداخت سود به مشتریان است، افزایش دهد.
در این خصوص اگر این روزها گشتی در فضای مجازی یا رسانه های سراسری زده باشید، عدد چهار رقمی 1307 به طور قطع در تبلیغات این بانک توجه تان را به خود جلب کرده است. 1307 فقره کمک هزینه برای خرید جهیزیه که هر یک به 500 میلیون ریال خواهد بود، 1307 فقره کمک هزینه خریداری خودرو به ارزش یک میلیارد ریال یا 1307فقره کمک هزینه سفر به کربلای معلی به ارزش 150 میلیون ریال که در اعلام های سراسری برای اطلاع رسانی و جلب نظر افراد به چشم می خورد.
 ضمن اینکه علاوه براین 1307 فقره کمک هزینه سفر به مشهد مقدس که ارزش هر یک 100 میلیون ریال بوده همچنین 1307 فقره کمک هزینه تحصیلی که هر کدام ارزش 50 میلیون ریالی دارد بخش دیگری از جوایز  قرعه کشی حساب های قرض الحسنه پس انداز بانک ملی ایران است.

بانکی که اگر کمی به عقب باز گردیم به خبری در اردیبهشت ماه سال جاری بر خواهیم خورد که بر اساس آن زیان انباشته این بانک به 80 درصد می رسد. عدد و رقمی قابل توجه برای بانکی که به نوعی عنوان بزرگترین بانک جهان اسلام را دارد و اصلی ‌ترین بانک دولتی و حاکمیتی کشور به شمار می رود. 

بنابراین این بانک که عملکرد منفی ۸۰ درصدی داشته و طبق ماده ۱۴۱ قانون تجارت، داشتن چنین وضعیتی به طور عملی معنای قرار داشتن در مرز ورشکستگی و انحلال را دارد، چگونه می خواهد فهرست بلند بالای جوایز خود را به برندگانش اعطا کند، افرادی بخشی از دارایی هایشان را به امید افزایش شانس کسب جایزه به این بانک می سپرند؟!
به این ترتیب دو بانکی که شهریورماه گذشته وزیر امور اقتصادی و دارایی در باره آنها اعلام کرد این دو بانک دچار مشکل جدی بودند در جریان این موضوع که برای رفع آن مجلس شورای اسلامی موافقت کرد تا با توجه به اینکه مقرر شده تا 50 هزار میلیارد تومان اوراق برای افزایش سرمایه و بالا بردن اعتباردهی بانک‌ های دولت مدنظر قرار گیرد، این دو بانک مصوبه لازم را در این زمینه اخذ کردند و در ادامه نیز در وزارت اقتصاد میزان لازم برای هر بانک 25 هزار میلیارد تومان را مورد تایید قرار گرفت، اکنون به می رسد در تلاش هستند تا با فهرست بلند و بالای جایزه ها برای سپرده گذاران قرض الحسنه خود اقدام به جذب پول کنند، شیوه ای پر چالش که خود جای سئوال فراوان دارد.