مهم‌ترین مشکلات در مبادلات تجاری با لبنان چیست؟

پایگاه خبری بازار مشترک- الهام صادقی: آخرین اطلاعات منتشر شده از سوی سازمان تجارت و توسعه حکایت از این دارد که در سال‌ 1397 ایران رقمی معادل 66 میلیون دلار به لبنان صادرات داشته است که این رقم در سال 1398 به 30میلیون دلار رسیده است؛ آنچه که نشان می دهد، کشورمان در سبد صادرات و واردات لبنانی ‌ها جایگاه قابل توجهی ندارد و تنها می توان گفت؛ پنجاهمین شریک تجاری لبنان محسوب می شود. 

مهمترین شرکای تجاری لبنان
این در حالی بوده که عربستان سعودی12.1 درصد، امارات متحده عربی 10.6 درصد، عراق 7.6 درصد، سوریه 7.1 درصد و آفریقای‌جنوبی6.6 درصد شرکای اصلی صادراتی لبنان هستند. با این وجود اما حمید زادبوم، رئیس سازمان توسعه تجارت معتقد است؛ پتانسیل های تجاری و بازرگانی میان دو کشور وجود دارد، هر چند که تا به امروز سهم ایران از بازار صادرات به لبنان ناچیز بوده است.

در این میان البته امیر تقدسی، رئیس کمیته مشترک بازرگانی ایران و لبنان تاکید دارد؛ لبنان از جهت اقتصادی کشوری آزاد بوده و توافق تجارت آزاد با اتحادیه عرب و اتحادیه اروپا دارد. بنابراین به نظر می رسد فضا موجود می‌ تواند فرصت خوب و در خور توجهی برای اقتصاد کشورمان باشد، هرچند که تا به امروز دلایل متعددی موجب شده تا این فرصت‌ ها محدود شود.

ظرفیت های اقتصادی و تجاری میان 2کشور
از سوی دیگر بررسی ها گویای این است که حوزه های مختلف از جمله گردشگری، انرژی، کشاورزی، خدمات مالی و ... می تواند، ظرفیت های قابل توجه ای در زمینه های اقتصادی و تجاری میان دو کشور باشد. اما به رغم آنچه که گفته شد، آنگونه که باید و شاید روابط تجاری میان ایران و لبنان شکل نگرفته است.

اصلی ترین مشکلات در تجارت با لبنان چیست؟
براین اساس این پرسش مطرح می شود که مهمترین مانع و مشکل در این خصوص چیست؟ در این خصوص شاید بتوان گفت، لبنان مرز زمینی محدودی با سوریه و البته رژیم صهیونیستی دارد، بنابراین مسیر زمینی ورود به لبنان در اثر جنگ سوریه دچار چالش های فراوانی شد، هرچند که مسیر بندر طرابلس فضایی برای تبادلات بود اینکه با بارگیری از مسیر بندر مرسین ترکیه کالاها به ‌صورت تریلی به کالا طرابلس ارسال می شد. ضمن اینکه بندر بیروت مسیر دیگری است که کالای صادرشده بسیاری از کشورها از طریق آن وارد لبنان می شود. موضوعی که رئیس کمیته مشترک بازرگانی ایران و لبنان به آن اشاره کرده است.
نکته مهم دیگر این است که تجار کشورمان در حوزه حمل ‌و نقل به این کشور هم با دغدغه های فراوانی روبرو هستند. آنچه که موجب شد تا برای حل مشکل مذکور رایزنی هایی برای مسیر جایگزین از عراق و سوریه صورت گیرد، هرچند که این مسیر نیز برای خود  دشوارهای زیادی دارد.

راهکاری برای توسعه تجارت با کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین
با وجود این موارد اما نباید از یاد برد که لبنان قابلیت هایی فراوانی در حوزه اقتصاد و تجارت دارد که می تواند فرصت مناسبی برای ایران در برخی از حوزه های تجاری باشد.علاوه براین با توجه به اینکه فعالان اقتصادی لبنان در برخی نقاط دنیا حضور دارند، نیز این امر فرصت های دیگری را در عرصه های تجاری فراهم می آورد. به طور نمونه لبنانی ها در بخشی از بازار آمریکای لاتین، آفریقا و برخی کشورهای عربی حضور دارند. ضمن اینکه باید گفت بهترین شرکت های بازاریابی در کشورهای عربی، شرکت های لبنانی هستند، شرایط مذکور می تواند برای ایران فرصت مناسبی باشد. بنابراین می توانند حوزه تجارت با کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین می‌توانند به ما کمک کنند.
براین اساس زاد بوم نیز گفته است؛ ما با توجه به حضور رایزن بازرگانی کشورمان در لبنان توسعه روابط تجاری را مدنظر داریم، ضمن اینکه تنها کشوری که سازمان توسعه و تجارت در آن دفتر ملکی دارد لبنان است. علت آن نیز این بوده که در بازه زمانی سالانه چندین نمایشگاه در لبنان برگزار می شود، هرچند که در حال حاضر این فعالیت ها کمتر شده است.
به هر حال باید گفت؛ حجم کل تجارت در لبنان عددی در حدود 23 میلیارد دلار است، این کشور حدود چهار تا پنج میلیارد دلار واردات دارد و صادراتش نیز بین 15 تا 19 میلیارد دلار برآورد می شود. در سال گذشته ایران حدود 30 میلیون دلار صادرات به لبنان داشته است و حدود 18 میلیون دلارواردات داشته است.

عمده ترین کالاهای صادارتی به لبنان
حال اینکه عمده کالاهای صادراتی کشورمان به لبنان چه چیست؟ نیز پرسشی بوده که رئیس کل سازمان توسعه تجارت در باره آن اظهار کرده است؛ فرش، مغز پسته، میلگرد، محصولات آهنی، مواد دارویی، حیوانات زنده پارچه و سرامیک عمده اقلام و کالاهایی است که به کشور مذکور صادر می شود. این در حالی بوده که اگرچه بازار لبنان، بازار کوچک و البته با اهمیتی به شمار می رود ولی نباید  فراموش کرد که ارتباطات و روابطش با سایر بازارهای جهان اهمیت  قابل توجهی دارد.

البته در مقوله واردات از این کشور نیز می توان بیان کرد که بذر برخی سبزیجات،  کود سولفات پتاسیم، پودر کاکائو، بعضی از موتورهای دیزل، اجزا و قطعات نیروگاهی کالاهایی هستند که توسط ایران خریداری می شوند هرچند که این اقلام حجم بالایی در بازار وارداتی ندارد.
با توجه به مواردی که به آنها اشاره شد، تلاش هایی برای توسعه روابط تجاری میان دو کشور صورت گرفته است، ضمن اینکه از قدیم الایام موافقت نامه بازرگانی میان ایران و لبنان منعقد شده است که البته این موافقت نامه موافت تجاری نیست و قالبی کلی دارد. در این راستا زادبوم هم اظهار کرده است؛ پیشنهاد ما این بوده که بتوانیم بحث تجارت آزاد را با لبنان توسعه دهیم، در این زمینه مذاکرات اولیه انجام شد و هرچند که به دلایلی متوقف شده است اما تلاش داریم تا بتوانیم مذاکراتمان را با لبنان و دیگر کشورها با این رویکرد پیش ببریم.
علاوه بر موارد اشاره شده اما وی به نکته دیگری نیز پرداخته است، اینکه به نظر می رسد صنایع لبنان از صنایع ایران کمی هراس دارند و براین اساس برای امضا توافق تجارت ازاد بخش صنعت چندان موافق نیستند، دلیل آن هم این بوده که صنایع آنها کوچک تر از صنایع کشور ما است.

البته وی زاد بوم اظهار کرده است؛ در مذاکرات های صورت گرفته تلاش شده تا این حساسیت ها از بین رود، ضمن اینکه توافق تجارت آزاد با لبنان مانند سوریه می تواند منافع دیگری را  برای هر دو کشور داشته باشد. به هرحال این اگر این رایزنی ها محقق شود آنگونه که متولیان امر گفته اند امید می رود تا سهم ایران از بازار تجاری و صادرات به لبنان حدود 13 تا 16 برابر افزایش یافته و به 400 تا 500 میلیون دلار برسد، آنچه که می تواند درآمد ارزی قابل توجهی را برای کشورمان به همراه داشته باشد، ضمن اینکه نباید از یاد برد افزایش درآمد ارزی از بخش های صادرات غیر نفتی به طور حتم نقش موثری در کاهش میزان وابستگی به صادرات نفتی خواهد داشت، آنچه که سال هاست در دستورکار سیاستگذاران کشورمان قرار دارد.