چرا رقابت ایران در بازار عمان دشوار است؟

به گزارش بازار مشترک، معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی تحت عنوان «بررسی و اولویت‌بندی فرصت‌های بازار محصولات غذایی کشور عمان» وضعیت تجارت صنایع غذایی بین ایران و عمان را بررسی کرده است. بر اساس این گزارش علیرغم جمعیت ٥ میلیون نفری این کشور، به دلیل قدرت اقتصادی بالای جامعه و سبک زندگی مردم عمان، مصرف محصولات غذایی در این کشور نسبتاً بالا است. بنابراین عمان می‌تواند به‌عنوان فرصتی بالقوه برای ایران در حوزه صادرات محصولات غذایی شناخته شود.

اما در حال حاضر سهم ایران از بازار محصولات غذایی عمان ناچیز است. عمان در ١٨ گروه از مواد غذایی در مجموع در سال ٢٠٢٢ بیش از ٤.٧ میلیارد دلار واردات داشته است و محاسبات نشان می‌دهد ایران در ١١ گروه از آن مزیت نسبی صادراتی دارد و واردات عمان در این ‌گروه‌ها در سال ٢٠٢٢ ارزشی نزدیک به ٣ میلیارد دلار داشته‌اند، اما کل صادرات ایران به عمان در این تعرفه‌ها در سال ١٤٠٢ بالغ بر ٧٢.٥ میلیون دلار بوده که سهم ناچیزی از این بازار محسوب می‌شود.

همچنین بر اساس آمارها در سال ۱۴۰۲ بیش از نیم میلیون دلار محصولات غذایی به عمان صادر کرده است. تقریبا ٨٠ درصد صادرات ایران به عمان فرآوری نشده است. یعنی ایران در حوزه محصولات فرآوری شده که عموما حاشیه سود و ارزش افزوده بالایی دارند، از واردات عمان سهمی ندارد. همچنین ایران در مجموع سهم بسیار اندکی از بازار غذایی عمان را از آن خود کرده است.

بررسی دقیق‌تر وضعیت صادرکنندگان و تامین‌کنندگان محصولات غذایی عمان نشان می‌دهد امارات متحده عربی و پس از آن عربستان سعودی به عنوان مهمترین صادرکنندگان به عمان محسوب می‌شوند. امارات متحده عربی به عنوان مهمترین شریک تجاری عمان در این حوزه جایگاه خود را تثبیت کرده است. نکته قابل توجه نقشی است که امارات متحده عربی به عنوان هاب تجاری بازی می‌کند زیرا عمده این محصولات را از کشورهای دیگر وارد کرده و به کشورهای منطقه صادر می‌کند.

از طرف دیگر بررسی‌های این پژوهش نشان می‌دهد دلیل اصلی پایین بودن سهم ایران از واردات عمان، رقابت شدید در این بازار است. در این رقابت صادرکنندگان ایرانی در دو جنبه در حال رقابت هستند. رقابت اول با تامین‌کنندگان اصلی (تولیدکنندگان) محصولات غذایی است که عمدتاً از برترین کشورهای جهان محسوب می‌شوند. در این حوزه، تولیدکنندگان ایرانی باید بتوانند محصولاتی قابل رقابت با برترین محصولات جهان و با سطح استانداردهای بین‌المللی تولید کنند. جنبه دوم رقابت مربوط به توان رقابت‌پذیری کشور در سایر قسمت‌های زنجیره ارزش محصولات غذایی است که از جمله آن می‌توان به ارائه خدمات بازاریابی اشاره کرد.

در این میان بررسی مزیت‌های نسبی ایران در تجارت با عمان نشان می‌دهد که در کدهای تعرفه گوجه فرنگی، (کد تعرفه ٢٠٠٢٩٠) و ماست (کد تعرفه ٠٤٠٣١٠)، ایران مزیت رقابتی بیشتری نسبت به سایر کالاها در حوزه محصولات غذایی دارد. بنابراین به‌نظر می‌رسد در این حوزه با توجه به ظرفیت‌های رقابتی ایران، امکان گسترش سهم صادرات در بازار عمان وجود داشته باشد.