برخی دلایل مهم بروز مشکلات اقتصادی کنونی/ حمایت و تشویق صنعتگران و دانشگاه‎ها راهکار ارتقاء تولید داخلی

محمد صادق مشایخ در گفت و گو با «بازار مشترک» اظهار کرد: امروز اقتصاد کشور مانند ساختمان معیوبی است، اما نباید فراموش کرد برای ساخته شدن همین ساختمان زحمت زیادی کشیده شده است، هر چند مصالح خوبی در آن به کار نرفته است.
رئیس کمیسیون توسعه بازرگانی بنیاد امید ایرانیان با تاکید بر آنکه در برخی برهه های زمانی مدیران خوبی به کار گمارده نشدند، اظهار کرد: متاسفانه شاهد بوده ایم، بعضی مدیران در مجموعه‌ های اقتصادی مختلف دلسوزانه و خادمانه عمل نکردند و در بسیاری از موارد کارشکنی ها وحتی سوء استفاده‌ هایی صورت گرفته است، در مواردی هم سیستم‌ های موجود را به چالش کشیده ‌اند.

رئیس اسبق اتحادیه بنکداران پارچه تهران افزود: به طور نمونه استان گیلان یکی از پرسرمایه‌ ترین و پر ثروت ‌ترین سرزمین‌ های صنعتی کشورمان به شمار می رود که آب و هوای مساعدی دارد و صنعت نساجی نیز در این منطقه بسیار است، اما امروزه متاسفانه بیشتر این صنایع تعطیل شده اند. من معتقدم اتفاقاتی که امروزه رخ می دهند ریشه آنها را باید در سال های گذشته جستجوی کرد.
وی به مثال دیگری در این زمینه اشاره کرد و گفت : بخش عمده سه برابر شدن قیمت مرغ را می توان تا حد زیادی نتیجه جوجه کُشی و تدابیر اشتباه در این زمینه دانست. جای تأسف بسیار دارد که در خرداد ماه سال گذشته، جوجه ‌های یک روزۀ زنده را زیر خاک کردند! جدا از مباحث اقتصادی ما به خاطر این که زندگی یک موجود زنده را بی دلیل از او سلب کردیم، بسیار دلمان سوخت، چرا که سعدی می‌گوید: «میازار موری که دانه کش است».
این فعال سیاسی و اقتصادی ادامه داد:جواب این رفتار را در بهمن ماه گرفتیم و قیمت مرغ تا به امروز چند برابر شده است. اکنون این سئوال مطرح می شود، چه تعمدی در کار بوده است؟ چرا افرادی دست به چنین رفتارهایی می ‌زنند؟

مشایخ بیان کرد: در مجموع بروز چنین رفتارهایی موجب می ‌شود که پول ما بی ارزش شود، چرا که همان جوجه ها سرمایه‌های ما بودند، ما این سرمایه ‌ها را زیر خاک کردیم و مجبور شدیم بعد از مدتی با پول بیشتری دوباره همان‌ها را بخریم. پس اگر ما بیاییم و ادامه فعالیت یک کارخانه را که مشغول به فعالیت تولیدی است، متوقف کنیم و در آن را ببندیم، نیاز ما که از میان نمی‌ رود، اما باید محصول تولیدی آن کارخانه را به شکلی دیگر و از طریق واردات تامین کنیم!
رئیس اسبق کمیسیون اقتصادی اتاق اصناف اظهار کرد: در حال حاضر، نسبت به قبل از انقلاب 50 میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شده است و رقم جمعیت ایران از 34 میلیون در سال 1357 به 85 میلیون در سال‌ های اخیر رسیده است. به طور قطع این جمعیت، دانشگاه، مدرسه، بهداشت، امنیت، نان، گوشت، پروتئین و بسیاری از موارد دیگر را برای ادامه حیات خویش نیاز دارد. آیا هم زمان امکانات زندگی نیز برای این جمعیت افزوده شده، افزایش یافته است؟ در جواب باید گفت به طور نمونه شاهد هستیم در تأمین مسکن بسیاری از خانواده ها دچار مشکل شده اند، جالب آنکه در این شرایط  یکی نمایندگان مجلس به این موضوع اشاره کرده است که 9 میلیون و به گفته دیگری 5 میلیون واحد مسکونی خالی در کشور وجود دارد که این خود تامل برانگیز است!

اگر ساختمانی ساخته ‌شود، تمامی اجزای آن متعلق به همه ملت است 

این فعال سیاسی و اقتصادی گفت: به طور قطع مدیران کلان اقتصادی کشور هم از چنین مسائلی با خبر هستند، اما راهکار جدی در این زمینه تاکنون ارائه نداده اند. شما باید بدانید که اگر یک ساختمان ساخته می ‌شود، تمامی اجزای آن متعلق به همه ملت است، یعنی اگر ما در بخش زعفرانیه تهران می‌ بینیم که یک زمین، به قیمت متری 500 میلیون تومان می ‌رسد، بخاطر وجود امکانات کم نظیر این منطقه و وجود تمامی سیستمهای تسهیلاتی، رفاهی، ارتباطی، اقتصادی و شهری مدرن در کنار آن است و امکانات قابل توجهی که باید به تناسب و توازن در سراسر کشور وجود داشته باشد، در یک نقطه متمرکز شده است. همۀ این‌ها بر اساس خرجی که از جیب کل ملت ایران به طور نامتناسب هزینه شده ، به این شکل درآمده است.

مشایخ در این باره که با توجه به آنچه که اشاره شد باید عنوان کرد، بروز بخشی از مشکلات اقتصادی کنونی شاید به نوعی غرض ورزی های سیاسی، بخشی دیگر به دلیل ناکارآمدی برخی مدیران و بخشی هم به اشتباهات در برنامه‌ ریزی‌ های باز می گردد، تصریح کرد: دقیقاً همین طور است و به این مسائل، باید مدیرانی را نیز که منافع شخصی خود را به منافع ملی اولویت داده اند اضافه کرد. این که من از پتانسیل موجود کشور استفاده کنم و شرایط را به گونه ‌ای تغییر دهم که از منابع، برای رفاه خویش استفاده کنم، نه برای رفاه جامعه، به کشورم خیانت کرده‌ام.

ما اسیر تور برجام هستیم

دیپلمات سابق وزارت امور خارجه همچنین در خصوص عضویت ایران در پیمان شانگهای و اینکه آیا روند مذکور می‌ تواند تأثیرات مثبت یا منفی روی اقتصاد ما داشته باشد، گفت: پاسخ به این سئوال در خود پرسش نهفته است، چرا که ما اکنون اسیر تور برجام هستیم و هیچ کس نمی ‌تواند هیچ کار کند. البته پیمان شانگهای می تواند خوب باشد. حتی من می ‌دانم عضویت در اتحادیه‌ های کوچک تری در دنیا می‌تواند به نفع ما باشد، اما وقتی هیچ سیستم بانکی و اقتصادی به دلیل تحریم نمی ‌تواند فعالیت بین المللی مطلوبی داشته باشد، بسیاری از امور دشوار خواهد بود. بنابراین اولویت ما باید بر رفع تحریم ها از کانال مذاکرات دیپلماتیک باشد. به هرحال در شرایط اقتصادی کنونی با توجه به مسائلی که شاهدش هستیم، ضعف عملکرد سیستم اقتصادی مشهود بوده و باید برای آن چاره اندیشی شود.
این فعال سیاسی و اقتصادی تصریح کرد: باید تکلیف برجام را هر چه سریع تر مشخص کنیم، همه اعضا و کشورهایی که در این موضوع مشارکت دارند یا به نوعی نظراتشان مهم است موضع خود را مشخص کرده ‌اند . به هر حال همه آنها به فکر حفظ منافع خود هستند. و در این بین، این ما هستیم که باید تکلیف برجام را روشن کنیم، نه این که برجام تکلیف ما را روشن کند.

تاثیر توافق هسته ای بر وضعیت اقتصادی بسیار کند خواهد بود

مشایخ در این زمینه که اگر ما به میز مذاکره بازگردیم و ‌آمریکا نیز به برجام، توافقات در این بازه روی اقتصاد کشور ما تأثیر خواهد گذاشت؟ نیز بیان کرد: باید بدانید که تأثیری که توافق در برجام می تواند روی شرایط اقتصادی ما داشته باشد دارد، بسیار کند خواهد بود. از سوی دیگر ما در ساختار مدیریت اقتصادی خود نیز با مشکلاتی مواجه هستیم که باید برطرف شود. تا زمانی که این مشکلات ساختاری برطرف نشود، مشکلات همچنان پا برجاست.
عضو سابق حزب جمهوری اسلامی اظهار کرد: به دلایل مختلف مراودات سیاسی و اقتصادی بین المللی ما محدود شده است، این امر توهین به یک ملت بزرگ است، برخی کشورها به خصوص اروپایی ها با ما متکبرانه رفتار می‌کنند.به عبارتی برخی کشورها بر ضد منافع ما حرکت می‌کنند، همه و همه این مسائل بسیار متاثر کننده است. ما باید واقعیت‌های سیاسی جهان را بپذیریم و بر این اساس راهبرد هوشمندانه دیپلماتیک را پیشه اقدامات بین المللی خود کنیم.

باید مراودات مان با دیگر کشورها را تقویت کنیم

مشایخ با اشاره به اینکه دکتر مصدق گفته بود؛ بهترین جاده ‌ای که می ‌تواند به نفع ایران باشد، جاده ای است که غرب به شرق را به هم متصل کند گفت: این امر در تبادلات تجاری ما بسیار نقش آفرین است. در این راستا اکنون باید مراودات و سطح روابط کشورمان را با دیگر کشورها تقویت کرده و حداکثر بهره برداری اقتصادی و دیپلماتیک را به نفع ملتمان تحصیل کنیم.

برای مبادلات مالی باید مسیری عقلانی در نظر بگیریم

وی دربارهFATF  نیز بیان کرد: این پیمانی است که 182 کشور جهان آن را پذیرفته اند، به اعتقاد بنده پیوستن آن شفاف ‌سازی اقتصادی را به ارمغان خواهد آورد. تا زمانی که مبادلات مالی و بانکی بین المللی کشور از طریق سوئیفت فعال نشوند، ما با بحران های متعدد اقتصادی و از جمله افزایش قاچاق کالا و ارز مواجه خواهیم بود. چه دلیلی دارد که روس ‌ها برای ما پول جا به ‌جا کنند؟ 
رئیس کمیسیون توسعه بازرگانی بنیاد امید ایرانیان ادامه داد: براین اساس ما باید برای مبادلات مالی و ... خویش، یک مسیر عقلانی، منطقی، علمی و تکنولوژیک در نظر بگیریم.
مشایخ در پاسخ به این پرسش که وضعیت تجارت بین الملل ما چگونه است و آیا کشورهایی مانند چین و روسیه در دفاع از کشور ما به عنوان کشورهای متحد یا دوست عملکرد قابل دفاعی داشته و دارند، گفت: همه کشورها در مبادلات خود به طور قطع منافع اقتصادی، سیاسی و ... خود را در راس تصمیماتشان قرار می دهند.

هشدار درباره قاچاق کالا 

وی تاکید کرد بسیاری از مراکز تولیدی و کارخانه هایی که در حال حاضر به دلایل مختلف تعطیل شده اند، می توانند ما را در زمینه تولیداتشان خود کفا کنند، حتی در رشد صادرات غیر نفتی نقشی اساسی بازی کنند. اما متاسفانه بسیاری از آنها اکنون تعطیل شده اند و این موضوع قابل تامل است! این در حالی است که اکنون ما با واردات قاچاق اقلامی که این کارخانه ها می توانستند تولید کنند مواجه هستیم، به عبارتی در برخی موارد قاچاق کالا جایگزین فعالیت کارخانه‌ ها شده است و خطوط تولید کارخانجات به تعطیلی منتهی شده اند و نیاز ما به کالاهای تولیدی این کارخانجات از بیرون مملکت تأمین می‌شود. توجه داشته باشید 30 میلیارد دلار قاچاق، می‌ تواند ‌کشورهای موفق در حوزه اقتصادی و ... را نیز به چالش بکشد. بسیاری از کارخانجات داخلی تعطیل شده اند، اما نیاز ما به محصولات آنها برطرف نشده و بنابراین، این نیاز را در خارج از این مملکت تأمین کرده و به کشور وارد می‌ کنیم که این بسیار تاسف برانگیز است!

این مدیر ارشد اقتصادی درباره اینکه در حال حاضر تلاش می شود تا از تولیدات داخلی در حوزه های مختلف از جمله لوازم خانگی حمایت شود و این در حالی است که در برخی از موارد قطعات و موتورهای محصولات داخلی نیز خارجی هستند، اظهار کرد: بد است که موتور محصولات تولید داخل، ساخت کشورهای دیگر مانند کره یا ... باشد.‌ معتقدم ساختار صنعتی و اقتصادی کشور باید به روز رسانی شده و منطبق برنیاز بازارهای بین المللی مدیریت شود.

حمایت و تشویق صنعتگران و دانشگاهیان ، اصلی مهم در تولید داخلی

مشایخ تصریح کرد: ما چند برابر ژاپن توان دانش، تخصص و ظرفیت علمی داریم، اما وقتی که شما یک محصول را تولید می‌ کنید و به جای این که تشویق بشوید، با انبوهی از مشکلات و دغدغه ها رو به رو هستید دیگر به تولید ادامه نمی ‌دهید.
وی ادامه داد: برای موفقیت بیشتر در حوزه صنعت باید علاوه بر تولید کنندگان و صنعتگران از دانشگاه ها حمایت شود و تشویق شوند. توجه داشته باشید ما توان و تخصص لازم را در داخل کشور داریم. بنابراین باید با هماهنگی نخبگان دانشگاه، کالای داخلی با تکنولوژی داخلی، مطابق با استانداردهای روز ساخته شود.

این مدیر ارشد سیاسی و اقتصادی با تاکید براینکه رابطۀ صنعت و دانشگاه باید هرچه بیشتر تقویت شود، افزود: اما به واقع این امر تا به امروز آنگونه که باید و شاید محقق نشده است. به طور مثال باید بگویم من به عنوان رئیس اتحادیۀ بنکداران پارچۀ تهران، اولین فردی بودم که از سوی سرمایه گذار بازاربا دانشگاه قرارداد بستم، اما کسی از من حمایت نکرد. اگر متولیان امر در نهادهای دولتی از من حمایت کرده بودند، اکنون حتی به یک متر پارچۀ خارجی نیاز نداشتیم. من در این زمینه با دانشکدۀ مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی امیرکبیر ارتباطات علمی و تخصصی برقرار نمودم اما حمایت های لازم از سوی متولیان امر صورت نگرفت. 

مشایخ افزود: در این زمینه نیاز به مرکزی داشتیم که متخصصان مهندسی نساجی به آن جا بروند و کارهای تحقیقاتی خود را انجام دهند و سرمایه‌گذار هم بتواند درخواست تولید محصولات مورد نیاز خود را ارائه دهد تا با کمک دانش متخصصان در کارخانه ها تولید صورت پذیرد، سپس به دست مردم برسد.
وی در ادامه با بیان اینکه فقیرترین کشور آسیا هند نام دارد و در عین این فقر 800 مرکز تحقیقاتی دارد، افزود: همچنین کشور اشاره شده دو هزار و 800 کالج داشته، علاوه براین 270 دانشکده و دانشگاه برند جهانی دارد. اما در کشور ما به رغم وجود همه شرایط ما نتوانستیم به خوبی از پتانسیل های موجود بهره ببریم، به رغم اینکه امکانات و پتانسیل های بیشتری از بسیاری کشورها داریم.

این فعال سیاسی و اقتصادی با گلایه از به کار گماردن برخی از مدیران بدون داشتن تخصص لازم در آن حوزه اظهار کرد:  گذاشتن یک فرد غیرمتخصص بر مسند ریاست سازمان ها و نهادهای مهم نشانگر این است که برای آن سازمان و نهاد روند نزولی در آن بخش متصور خواهد شد.
مشایخ با اشاره به سخنی از امام علی(ع) گفت: امام اول شیعیان در این سخن خود آورده اند ؛ «چهار چیز موجب سقوط یک حکومت می‌شود: بالا بردن ارذل و اوباش، کنار گذاشتن دانشمندان و فضلا، پرداختن به فرعیات و از بین بردن اصول» این چهار نکته مهمی است که ما همواره باید به آن توجه ویژه داشته باشیم. اما متاسفانه گاها شاهد بی توجهی به آنها هستیم.

ما در هزاره اندیشه زندگی می ‌کنیم

رئیس سابق کمیسیون اقتصادی اتاق اصناف بیان کرد: ما در هزاره سوم زندگی می ‌کنیم. این هزاره، هزاره اندیشه است و ما 21 سال از سال 2000 را عبور کرده‌ایم. امروزه اندیشمندی سر تا سر جهان را گرفته است و بچه‌های ما، امروز با لپ تاپ، نوت بوک و چنین ابزاری کار می‌ کند. امروزه با وجود تکنولوژی نمی‌توان کسی را فریب داد، چون همۀ اطلاعات برای همه در فضای مجازی قابل دسترسی است. در حال حاضر کمبود کالا و دغدغه های معیشتی خانواده ها مشخص است و هر روز نیز بیشتر از دیروز خود را نشان می‌دهد. این بدان معناست که نه تنها هنوز مشکلات پا بر جا هستند، بلکه بیشتر هم شده اند. واقعیت این است که این چالش ها و مشکلات باید هر چه سریعتر بطور جدی حل شوند. 
مشایخ در پایان خاطرنشان کرد: تا زمانی که از تخصص متخصصان کشورمان استفاده نکنیم، وضعیت به همین شکل باقی خواهد ماند. پیشنهاد من نیز مانند دیگر مردم و افکار عمومی این است که از دانشمندان، متخصصان و نخبگان در حوزه ‌های تخصصشان بهره ببریم. تا زمانی که این کار را نکنیم، مشکلات همچنان وجود خواهد داشت.