حذف دلار از مبادلات ارزی امکان‌پذیر نیست

بازار مشترک، کامران ندری، اقتصاددان و کارشناس مسائل اقتصادی، در گفتگو با خبرنگار «بازار مشترک» در خصوص حذف دلار از مبادلات اقتصادی، با اشاره به این موضوع که بخشی از این تصمیمات به عدم آشنایی مخاطب با این موضوع باز می‌گردد و نمی‌توان گفت کسی که این صحبت‌ها را مطرح می‌کند، با این موضوعات آشنایی ندارد، گفت: مخاطب این صحبت ها، کسی است که ممکن است در واقع نسبت به روابط مالی در حوزۀ تجارت بین‌الملل آشنایی کافی نداشته باشد و این مسئول یا سیاستمدار با توجه به این که سطح آشنایی مخاطب پائین است، مباحثی را مطرح می‌کند و ممکن است خود آن مسئول یا سیاستمدار هم آشنایی کافی با حوزۀ مالی بین‌الملل نداشته باشد.

دلار در مبادلات تجاری دنیا سهم 60 تا 70 درصدی دارد

وی در ادامه با اشاره به اینکه دلار یک ارز بین‎‌المللی است که حدود 60 تا 70 درصد مبادلات دنیا با این ارز انجام می‌شود. سهم یورو در معاملات بین‌المللی تقریباً 30 درصد است و بقیۀ ارزها مانند ین و یوآن که ارزهای معتبری هم هستند، سهمی کمتر از 5 یا 6 درصد دارند، افزود: دقیقاً نمی‌دانم وقتی کسی می‌گوید می‌خواهیم دلار را از مبادلات بین‌المللی حذف کنیم، منظور از حذف چیست و شاید منظورش این باشد که نمی‌خواهیم به 60 تا 70 درصد مبادلات بین‌المللی که در دنیا بر اساس دلار انجام می‌شود، وارد شویم.

این اقتصاددان، با اشاره به این موضوع که ارزش همۀ ارزهای دنیا به نوعی با دلار ارتباط پیدا می‌کند و شما اگر با یک تاجر چینی مبادله کنید و در این مبادله حتی از دلار هم استفاده نکنید، چون آن تاجر چینی در عرصۀ بین‌المللی خرید و فروش می‌کند، همه چیز را بر مبنای دلار می‌سنجد، ادامه داد: این تاجر حتی موقعی که می‌خواهد کالای خویش را بر اساس پول خود یا پول شما قیمت‌گذاری کند، همزمان می‌آید و ارزش آن کالا را بر اساس دلار نیز می‌سنجد.

ندری، بر همین اساس، با طرح این پرسش که حذف شدن دلار چه معنایی می‌تواند داشته باشد، اظهار داشت: نکتۀ بعدی این که تجار ما نمی‌توانند به راحتی با دلار مبادله بکنند و این امر به دلیل تحریم‌های بسیار زیادی است که علیه کشور ما وضع شده است و از این دست می‌توان به تحریم نظام بانکی و بانک مرکزی اشاره کرد که همین تحریم‌ها باعث شده است که تجار ما، تا آنجا که برای آن‌ها جا دارد از سایر ارزها برای مبادلات خویش استفاده کنند و این موضوع ربطی به حکومت ندارد، یعنی تجار که در واقعیت می‌بینند که نمی‌توانند دلار را جا به جا کنند، مخصوصاً اگر این دلار در حساب‌های ایرانی‌ها باشد شامل تحریم‌ها می‌شود، این افراد سعی می‌کنند راه‌هایی پیدا کنند که حساب‌های دلاریشان منتسب به ایرانی‌ها نباشد. 

وی در همین زمینه با اشاره به این که این رفتار ریسک کار تجاری را برای تجار ایرانی بالا می‌برد و ممکن است که این افراد در حین کار با حساب فرد دیگر، کالایی را که می‌فروشند، مبلغش به حساب فرد دیگری واریز می‌شود و تجار ایرانی صرفاً به آن‌ها اعتماد می‌کنند، تصریح کرد: در این میان شخص انتقال دهندۀ پول، شخصی است که تاجر ما به او اعتماد کرده است و اگر او خیانت در امانت کند، دست تاجر ما به هیچ جا بند نیست و تاجر ما می‌داند که آن طرف تجاری، در بسیاری از موارد جز دلار و یورو پول دیگری را قبول نمی‌کند و همان گونه که پیش‌تر نیز اشاره شد، نزدیک به 90 درصد معاملات تجاری با دلار و یورو انجام می‌شود.

حذف دلار از مبادلات ارزی امروز امکان‌پذیر نیست

این کارشناس مسائل اقتصادی، با اشاره به این که تجار ایرانی می‌دانند که اگر ارز دیگری به جز دلار و یورو داشته باشند، طرف تجاری دیگر آن ارز را قبول نمی‌کند، چرا که در مبادلات بین‌الملل این دلار و یورو است که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و به همین منظور است که تاجر ایرانی به افرادی که در خارج از مرزها می‌توانند به این فرد کمک کنند، پناه می‌برد، خاطر نشان کرد: از سوی دیگر نیز باید به این نکته برسیم که آن افراد هم ریسک می‌کنند و اگر احیاناً خزانه‌داری امریکا آن‌ها را پیدا کند، جریمه‌های سنگین برای آنان وضع می‌کند، لذا به نظر نمی‌آید که امکان حذف دلار از مبادلات تجاری ایران وجود داشته باشد و از سویی دیگر باید پذیرفت که این بحث باید ریشه‌ای حل شود و این که امروز بیاییم و بگوییم که دلار را از مبادلات ارزی کنار بگذاریم، در دنیای امروز امکان‌پذیر نیست.

ندری، ضمن ابراز تأسف از این امر که نمی‌توانیم در بازارهای بین‌المللی با پول کشور خودمان مبادله‌ای انجام بدهیم و این موضوع به این دلیل است که پول ما ارزش با ثباتی ندارد و روزبه‌روز در حال تنزل است، یادآور شد: مثلاً فرض کنید ما در یک بازۀ زمانی می‌توانستیم دلار را در عراق ببریم و آن را خرج کنیم و آن فروشندۀ عراقی نیز آن ریال ما را قبول می‌کرد، اما در حال حاضر این اتفاق نمی‌افتد و می‌گوید این پول ثبات ندارد و دائماً در حال تنزل است و یا حتی در پیمان‌های پولی دو جانبه هم به دلیل این که ما ثبات پولی و ارزی را برای واحد پولی خویش مشخص نکرده‌ایم، باید از خود بپرسیم که کدام کشور می‌آید و وارد مبادلات پولی دو جانبه با ایران بشود و ریال را در مبادلات پولی خویش قبول کند و ما به همین دلایل می‌بینیم که روز به روز ارزش ریال در حال تنزل است.

ارزش پول ملی در داخل کشور روز به روز در حال کاهش است

وی، با اشاره به این که ریال نه تنها در مقابله با دلار در حال از دست دادن ارزش خویش است، بلکه همان گونه که همه می‌دانیم، ریال روز به روز در داخل مرزهای ایران نیز در حال تنزل ارزش است و روز به روز از ارزش آن کاسته می‌شود، گفت: این بدان معناست که شما اگر فرض کنید در دو سال پیش با 30 هزار تومان می‌توانستید یک پرس چلو کباب بخورید، حالا امروز با آن 30 هزار تومان به شما یک ساندویچ هم نمی‌دهند و این موضوع به این خاطر است که ارزش آن 30 هزار تومان کاهش پیدا کرده است.

این کارشناس مسائل اقتصادی، ضمن ابراز تأسف از این امر که عرضۀ پول ملی ایران در مبادلات بین‌المللی هیچ جایگاهی ندارد و این امر از تورم شدید داخلی که در کشور وجود دارد، ریشه می‌گیرد، افزود: در دنیای امروز، چه ما خوشمان بیاید و چه بدمان بیاید، چه با آمریکا سر جنگ داشته باشیم و چه سر صلح داشته باشیم، در دنیای امروز دلار و یورو ارز بین‌المللی هست و در اختیار من یا شخص دیگری نیست که آن قدر قدرت در دنیا داشته باشند که بخواهند این دلار را از مبادلات بین‌المللی حذف کنند.

به جای حذف دلار، به حذف تحریم ها بیاندیشیم

این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به این که چین با آن قدرت عظیم اقتصادی که دومین اقتصاد دنیا در حوزۀ تولید ناخالص داخلی است، علیرعم این که ثبات اقتصادی در چین وجود دارد و توانسته است پیمان‌های دو جانبۀ زیادی را ایجاد کند، هنوز نتوانسته است که سهم «یوآن» خویش را از 3 درصد بالاتر ببرد و این بدان معناست که کسی در دنیا «یوآن» را هم قبول نمی‌کند، ادامه داد: خواه ناخواه، مستقیم یا غیرمستقیم می‌توانیم بگوییم که ما امروز در مبادلاتمان، وقتی کالایمان را صادر می‌کنیم، می‌توانیم به خریدار بگوییم که ارز دیگری را به ما بدهد، اما وارده کنند ما نهایتاً مجبور می‌شود به شکل غیر مستقیم با هزینه‌های بسیار زیاد، آن پول را به دلار تبدیل کند. 

وی حذف تحریم‌ها را نکتۀ مهمی برشمرده که مسئولین می‌بایست به جای حذف دلار به آن فکر کنند و بر همین اساس، با اشاره به این امر که تحریم‌ها هزینۀ مبادلات را برای ما افزایش داده است و در این میان می‌بایست به حذف این تحریم‌ها به جای حذف دلار از مبادلات بیاندیشیم، اضافه کرد: البته اگر دولت ما نفت بفروشد و به جای آن از خریدار دلار بگیرد، این دلار بلافاصله به دلیل تحریم های آمریکا در حساب‌های ارزی ما بلوکه می‌شود و به همین دلیل، دولت ما چه بخواهد و چه نخواهد، نمی‌تواند نفت خویش را با دلار معاوضه کند.

این کارشناس مسائل اقتصادی، با اشاره به این که رفتار بسیاری از تجار این گونه است که اگر نتوانند با دلار معاوضه انجام بدهند، خود به خود کمتر به سمت دلار می‌روند، اظهار داشت: اجبار تجارت بین الملل، تجار را وادار می‌کند تا با شیوه‌هایی که خودشان بلد هستند و با حیله‌هایی که می‌زنند که ما امروز اسم آن را دور زدن می‌گذاریم، خرید خود را انجام می‌دهد و مشکل خود را حل می‌کنند، منتها با هزینه‌های بالاتر.