استان یزد را بهتر بشناسید

معرفی استان یزد

استان یزد، یکی از استان‌های ایران به مرکزیت شهر یزد است.

مساحت این استان ۷۶٬۴۶۹ کیلومتر مربع میباشد و به تنهایی چهار و نیم درصد از کل مساحت ایران را در بر می‌گیرد و جمعیتی در حدود 1200000 نفر را در خود جای داده است.

آب و هوای استان یزد به علت قرار داشتن بر روی کمربند خشک جهانی دارای زمستان های سرد و نسبتاً مرطوب و تابستانهای گرم و طولانی و خشک است.

یزد دومین شهر ایران پس از بم است که در یونسکو به ثبت جهانی رسیده‌است.

واژه «یزد» به معنی پاک و مقدس است و شهر یزد نیز به مفهوم شهر خدا و سرزمین مقدس است.

شرایط خاص مناطق حاشیه کویر نظیر میزان اندک باران حرکت ماسه های روان، پدیده کویرزایی مراتع فقیر کمبود منابع تأمین آب موجب شده تا ۲۸ درصد وسعت استان یزد فاقد بهره دهی اقتصادی باشد.

بیشتر بخوانید:

ایران را بهتر بشناسید

در این قسمت به صورت کلی بخش های زیر را به مرور می کنیم:

اقتصاد استان یزد

صنایع و معادن استان یزد

کشاورزی و دامپروری استان یزد

گردشگری استان یزد

حمل و نقل استان یزد

هتل های استان یزد

انرژی استان یزد

علم و فناوربی در استان یزد

با کلیک بر روی هر کدام میتوانید درباره آن موضوع بیشتر بخوانید. (در حال بروز رسانی)

مشخصات کلی استان یزد

مساحت: ۷۶٬۴۶۹ کیلومتر مربع

جمعیت : حدود 1200000 نفر

مرکز: شهر یزد

دین: اکثریت اسلام-شیعه، زرتشت

زبان: فارسی

موقعیت جغرافیایی: مرکز ایران

همسایگان استان یزد:

 شمال: استان سمنان

شمال شرقی: استان خراسان رضوی

 جنوب: استان کرمان

شرق: استان خراسان جنوبی

غرب: استان اصفهان

جنوب غربی: استان فارس

یزد، پایتخت یزد

یزد، مرکز استان یزد و شهرستان یزد است که جزو ۱۸ کلان شهر ایران محسوب می‌شود و در مجاورت کویر مرکزی ایران قرار گرفته‌است.

یزد که به نخستین شهر خشت خام شهره است، به عنوان دومین شهر تاریخی دارای سکنه ایران بعد از ارگ قدیمی بم در شهر بم (بدون سکنه) و همچنین بیست و دومین اثر تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

شهر یزد یکی از قطب‌های پزشکی و فرهنگی ایران به‌شمار می‌آید که نخستین صندوق امانات جهان ۱۷۰۰ سال پیش در حوضه تمدن این شهر بنا نهاده شده‌است.

یزد به عنوان شهر بادگیرها، دارالعباده، دارالعلم و دارالعمل، حسینیه ایران، شهر دوچرخه‌ها، شهر شیرینی، شهر قنات و قنوت و قناعت و شهر آتش و آفتاب معروف است.

طولانی ترین قنات ایران به نام قنات زارچ با طول یكصد كیلومتر در استان یزد قرار دارد. این قنات یكی از كهن ترین قناتهای ایران به شمار می‌آید كه سابقه ای بیش از سه هزار سال دارد.

همچنین قدیمی‌ترین بنای ساخته شده از خشت در دنیا نیز در استان یزد قرار دارد و آن هم نارین قلعه یا كهندژ نام دارد كه در شهر باستانی میبد بر فراز تپه ای بلند بنا شده است و بر تمام ‌‌شهر میبد و پیرامون آن دید دارد.

شهرهای استان یزد

مناطق حفاظت شده استان یزد

استان یزد دارای 4 منطقه حفاظت شده به نامهای کالمند بهادران مهریز، کوه بافق، سیاهکوه اردکان و جنگل باغ شادی خاتم میباشد.

منطقه حفاظت شده کالمند بهادران مهریز: این منطقه در حوزه استحفاظی شهرستان مهریز قرار دارد و مرز شمالی آن از مجاورت شهر مهریز آغاز شده و مرز جنوبی منطقه تقریبا به مرزهای حوزه استحفاظی کرمان نزدیک می شود.

این منطقه در سال 1369 با مساحت ۲۲۹۱۹۷ هکتار بعنوان منطقه حفاظت شده تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوسته است.

پوشش گیاهی این منطقه شامل بومادران، شورمرغ، جگن، شقایق کوهی، خیارک، آنغوره، خارشتر، چوبک، کلاه میرحسین، تنگرس، کهورک، گز، قیچ و... است.

از پوشش جانوری این منطقه میتوان از کل و بز، قوچ، میش، یوزپلنگ آسیایی، پلنگ، کاراکال، گربه پالاس، کفتار، گرگ، شاه روباه، آهو، جبیر و... نام برد.

منطقه حفاظت شده کالمند بهادران مهریز

منطقه حفاظت شده کوه بافق: این منطقه در شهرستان بافق با وسعت ۸۸,۵۲۷ هکتار قرار دارد و به علت برخورداری از وضعیت اکولوژیکی مناسب برای ادامه حیات گونه های ارزشمند جانوری و گیاهی مختلف رسما در زمره مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت و به عنوان منطقه حفاظت شده کوه بافق معرفی شد.

کوه بافق منطقه ای کوهستانی و دارای صخره های صعب العبور و بلند، تپه ماهورهای متعدد و پراکنده و دره های عمیق و پرشیب است.

از پوشش گیاهی این منطقه میتوان از کلاه میرحسین، بادام عاجی، تنگرس، نازبیابانی، کاروان کش، هزار خار رگه مرکزی، هزار خار کویری، عروس سنگ، وشا، پونه، سگ دندان خاردار، شور یزدی، شنگ اسب کم گل، بنه، قیچ، درمنه، آویشن، خارشتر، بادام کوهی، انجیر کوهی، چوبک و... نام برد.

پوشش جانوری این منطقه هم شامل پلنگ، جیبر، کاراکال، روباه معمولی، گرگ، خرگوش، تشی، خارپشت ایرانی، جرد ایرانی، سارگپه پابلند، عقاب ها، دال و دلیجه، مارهای نیمه سمی، مار شاخدار و... میباشد.

منطقه حفاظت شده سیاهکوه اردکان: منطقه حفاظت شده سیاه کوه با مساحت ۱۲۴۹۹۶ هکتار در محدوده بین استان های یزد و اصفهان واقع شده و بخش های جنوبی این منطقه از نظر تقسیمات سیاسی کشوری در استان یزد و بخش های شمالی آن در استان اصفهان قرار دارد.

پوشش جانوری این منطقه شامل جبیر، گرگ، شغال، روباه معمولی، شاه روباه، پلنگ، یوزپلنگ آسیایی، کاراکال، کفتار، خرگوش، تشی، خارپشت ایرانی، هامستر خاکستری، موش خانگی، دوپای کوچک، پامسواکی بزرگ و روباه شنی و... است.

همچنین پوشش گیاهی این منطقه شامل تیپ درمنه – قیچ، تیپ قیچ، تیپ پرند، تیپ رمس، تیپ رمس – قیچ، تیپ جفنه – درمنه، تیپ گز، تیپ تاغ، تیپ کسیدان، تیپ بادام کوهی و... میباشد.

یوزپلنگ آسیایی در منطقه حفاظت شده سیاهکوه اردکان

منطقه حفاظت شده جنگل باغ شادی خاتم: اين منطقه با مساحتي بالغ بر 34000 هکتار در حد فاصل دو استان فارس و يزد واقع گرديده است و در سال 1384 به منطقه حفاظت شده ارتقا یافت.

منطقه حفاظت شده جنگل باغ شادی یکی از مناطقی است که از نظر چشم اندازهای طبیعی واجد شرایط خاص بوده و هر ساله گردشگران زیادی از آن محدوده بازدید می کنند.

گونه های متنوعی از درختان و درختچه ها نظیر بادام کوهی، بنه، کیکم، ارژن آلوچه وحشی، تنگرس و ده ها گونه گیاهی دیگر همراه با مجموعه کم نظیری از پرندگان زیبا و رنگارنگ، سایت تکثیر و پرورش گوزن زرد ایرانی و… منطقه باغ شادی را تبدیل به یکی از مناطق شاخص اکوسیستم های زاگرس کرده است.

فرهنگ استان یزد

استمرار بر حفظ و نگهداری فرهنگ و سنن قدیمی به همراه پایبندی به ارزش‌ها از ویژگی‌های بارز و قابل ستایش مردم استان یزد است.

در این میان زرتشتیان که پیشینه تاریخی درخشانی در یزد دارند، طبق آئین خود در روزهای خاصی از سال مراسم ویژه‌ای دارند که برای پیروان دیگر ادیان بسیار جالب بوده و یکی از جاذبه‌های جهانگردی این شهر محسوب می‌شود.

از مراسمات این استان میتوان به فال کوزه، آتش رو بوم کردن، چاووشی خوانی، پرسه زنی، روز کلوخ اندازان، جشن پسح یهودیان، جشن زرتشتی هیرومبا و... اشاره کرد.

همچنین از غذاهای محلی این استان میتوان از آش شولی، قلیه کدو، قیمه نخود، کوفته نخودچی، خورشت به آلو، تاس کباب، قلیه سیب زمینی، کشک خیار و... نام برد.

جشن زرتشتی هیرومبا

اقتصاد استان یزد

استان یزد با تولید ناخالص حدودا 190 هزار میلیارد ریال رتبه پانزدهم اقتصاد استانی را دارا می‌باشد و در همین حال دارای چهارمین رتبه استانی درآمد سرانه اقتصادی (پس از استان‌های متکی به رانت منابع نفت و گاز و انرژی بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان) و با نرخ درآمد سرانه 38 درصد بالای کل کشور است.

همچنین استان یزد با سهم حدودا 30 درصدی از کل درآمد معدنی (دومین استان پس از کرمان)، سهم 15 درصدی از کل درآمد بخش حمل و نقل ریلی (اولین استان) و سهم 12 درصدی از کل درآمد صنایع کانی غیرفلزی (دومین استان پس از اصفهان) و در زمینه بخش‌های صنعتی، صنایع ماشین‌آلات برقی، نساجی، فلزات اساسی و لاستیکی و پلاستیکی با سهم به ترتیب 6.3، 5.8، 4.3 و 3.2 درصدی از کل، دارای نقش و اهمیت به سزایی در اقتصاد و صنعت کشور می‌باشد.

متاسفانه استان یزد یکی از استانهایی است که دارای بیشترین افزایش نرخ بیکاری در سالهای اخیر بوده است.

صنایع و معادن استان یزد

صنایع: نام استان یزد با صنعت و فعالیتهای تولیدی و صنعتی همراه بوده و صنعتگران این استان از گذشته های دور در تامین کالاهای مورد نیاز کشور نقش شاخص و قابل توجهی داشته اند.

بطور کلی صنعت غالب در استان یـزد از گذشته صنایع نساجی بوده و لیکن با توسعه صنعت به ویژه از ابتدای برنامه اول توسعه تاکنون تقریباً در همه شاخه های صنعت مانند کاشی و سرامیک، سیم و کابل و صنایع فلزی واحدهای قابل توجهی در استان به بهره برداری رسیده و مشغول فعالیت می باشند.

از شهرک های مهم صنعتی این استان میتوان به شهرک صنعتی یزد، شهرک صنعتی میبد، شهرک صنعتی مهریز و... نام برد.

کارخانه کاشی سازی در یزد

همچنین صنایع دستی مهم این استان شامل قالی بافی، فرش بافی، زیلوبافی، دارایی بافی، ترمه، چادرشب، شمدبافی، کاشی و سرامیک، سفال، نمدمالی و... است.

ترمه، از صنایع دستی استان یزد

معادن: استان یزد را به دلیل ذخایر معدنی «بهشت معادن» می‌نامند و بالغ بر 500 معدن دارد که از بین آنها 5 معدن در مقياس بزرگ ملي قرار دارد و بقيه در حد متوسط و كوچك هستند.

از ميان معادن ملي مي توان به سنگ آهن چادرملو اردكان، زغال سنگ بافق، سرب و روي مهدي آباد مهريز و اورانيوم اشاره كرد.

معادن غنی اورانیوم نیز در اواخر دهه ۸۰ در منطقه ساغند یزد کشف شده‌است.

از دیگر معادن این استان میتوان به انواع سنگ‌های ساختمانی،‌ مس، گچ، نمك، خاك چینی، خاك سرخ، بنتوفیت و... اشاره کرد.

معدن سنگ اورانيوم ساغند يزد

نفت، گاز و انرژی استان یزد

ذخایر آبی استان یزد: نخستین سد استان یزد به اسم سد خوانسار هرات در اواخر سال 1399 به بهره برداری رسید و در حال حاضر تنها سد این استان میباشد.

همچنین تعدادی سد در حال بهرهر برداری هستند که در بین آنها میتوان از سد ابرکوه، سدکریت، سد دره بید و... نام برد.

سد خوانسار هرات

برق استان یزد: شركت توزيع نيروي برق استان يزد در سال 1371 رسماً فعاليت خود را آغاز کرده است و زير نظر شركت توانير به انجام وظيفه ادامه مي دهد.

از جمله منابع تأمین انرژی در این استان می‌توان به نیروگاه سیکل ترکیبی شیرکوه، کوشک بافق، نیروگاه سیکل ترکیبی چادرملو، نیروگاه زنبق یزد و نیروگاه خورشیدی یزد اشاره نمود.

همچنین استان یزد به دلیل شرایط اقلیمی و موقعیت جغرافیایی جزو مناطقی با پتانسیل حداکثری انرژی خورشید است و این امکان را ایجاد می کند تا مصرف برق خود را از انرژی خورشیدی تامین کند..

متوسط ساعت آفتابي سالانه در يزد سه هزار و 200 ساعت است و به همين دليل توان زيادي براي توسعه نيروگاه هاي خورشيدي در استان یزد فراهم خواهد شد.

نیروگاه سیکل ترکیبی چادرملو 

نفت و گاز استان یزد: استان یزد ن تنها استان نفت خیزی نیست، که حتی پالایشگاه نفتی هم در این استان وجود ندارد و تنها یک انبار نفت به اسم انبار نفت شهید صدوقی در این استان به صورت شبانه روزی در حال فعالیت است.

شرکت گاز استان یزد، در سال 1377 به عنوان شرکت زیر مجموعه شرکت ملی گاز ایران، تاسیس گردید که عهده دار احداث و نگهداری شبکه های گاز طبیعی، فروش آن و ارائه خدمات گازرسانی به مشترکین مستقر در محدوده استان میباشد.

کشاورزی و دامپروری استان یزد

کشاوزی: به دلیل خشکی آب و هوا و اندک بودن میزان بارندگی بین استان‌های ایران کمترین منبع آب کشاورزی در یزد قرار دارد و عمده محصولات کشاورزی این استان به ترتیب در شهرستان‌های خاتم و ابرکوه تولید می‌شود.

محصولاتی همچون گندم، ذرت، زرد آلو، انار، بادام، پسته، انگور، خرما و غیره در استان یزد تولید می‌شود و اغلب با شهرستان‌های شمال فارس مبادلات کشاورزی خود را انجام می‌دهند.

از محصولات گلخانه ای در این استان میتوان به خیار، گوجه فرنگی، آلوئه ورا، فلفل دلمه ای، پاپایا و... اشاره کرد.

همچنین کاشت برنج به‌طور محدودی در مناطقی از شهرستان مهریز و طبس رواج دارد که سطح زیر کشت آن تقریباً ۶۰ هکتار است.

کشت آلوورا در استان یزد

دامپروری: دامپروری در این استان به روش های صنعتی و سنتی در حال انجام است.

از تولیدات دامی مهم این استان میتوان به گوشت طیور ، تخم مرغ ، گوشت قرمز ،شیرخام و عسل اشاره کرد.

همچنین شهرستان ابرکوه یکی از مسیرهای مهم تردد دام در کشور است که به منظور پیشگیری از گسترش بیماری های دامی تحت نظارت مستمر کارشناسان دامپزشکی قرار دارد و قطب دامپروری در استان یزد است.

همچنین پرورش ماهی در استان یزد رواج دارد و از مهمترین ماهی های پرورشی آن میتوان از قزل‌آلا، کپور، هامور، فیتوفاک و... نام برد.

گردشگری استان یزد

استان یزد مملو از بناهای تاریخی هزاران ساله و منحصر به فرد، و طبیعی بی نظیر است که برای گشت و گذار در این استان، باید تایم زیادی را به آن اختصاص داد.

تعدادی از مکان های دیدنی استان یزد

• باغ دولت آباد
• قنات زارچ
• بافت تاریخی یزد
• مسجد جامع یزد
• موزه مارکار
• آتشکده بهرام
• موزه قصر آینه
• نارین قلعه میبد
• آب انبار رستم گیو
• حمام خان یزد
• سرو ابرکوه
• دخمه زرتشتیان
• قلعه سریزد
• غار شگفت یزدان
• زیارتگاه پیر هریشت
• آسیاب آبی اشکذر
• قلعه مهرجرد
• بازار زرگری یزد
• خانه صولت
• قلعه خرانق
• میدان خان بافق
• و.....

باغ دولت آباد

آتشکده بهرام

موزه قصر آینه

قلعه سریزد

مسجد جامع یزد

سرو ابرکوه

قلعه خرانق

دخمه زرتشتیان

خانه صولت

حمل و نقل استان یزد

در این استان سه راه برای سفر و حمل و نقل از نقطه ای به نقطه دیگر وجود دارد: حمل و نقل جاده‌ای، حمل و نقل ریلی و حمل و نقل هوایی.

ریلی: ایستگاه راه آهن یزد در سال 1350 در مرکز شهر تاسیس شد و هدف آن بیشتر معطوف به حمل بار میشد.

 ایستگاه قطار یزد در درجه اول از نظر حمل بار حایز اهمیت است زیرا در کریدور خط آهن شمال به جنوب و در قسمت مرکزی قرار گرفته است و از این راه آهن برای پخش کردن مواد معدنی در سر تا سر ایران استفاده می شود. 

مسیرهای اصلی قطار یزد به مقاصد تهران، مشهد، اصفهان و بندرعباس است و شامل ایستگاه های بین مسیر نیز میشود.

هوایی: استان یزد تنها یک فرودگاه به نام فرودگاه بین المللی شهید صدوقی یزد را دارد و در سال 1348 افتتاح شده است.

از مسیر های بین المللی این فرودگاه میتوان به سوریه، عراق و عربستان (ایام حج) اشاره کرد.

همچنین شرکت های هواپیمایی فرودگاه یزد شامل شرکت های زیر است:

فرودگاه بین المللی شهید صدوقی یزد

زمینی: استان یزد از دیگر استان های ایران است که برای سفر به این استان، از مسیر زمینی استفاده زیادی میشود و به همین دلیل جاده ها از اهمیت بالایی در این استان برخوردار هستند.

ترمینال های مسافربری نیز در بخش جدایی ناپذیر حمل و نقل زمینی در این استان است.

از مهمترین ترمینال های استان یزد میتوان به ترمینال غدیر یزد، ترمینال مهریز، ترمینال اردکان و... اشاره کرد.

ترمینال غدیر یزد

همچنین حمل و نقل عمومی داخل استان یزد هم از اهمیت ویژه ای برخوردار است و همه روزه بسیاری از افراد، استفاده از حمل و نقل عمومی را به ماشین شخصی ترجیح میدهند.

 استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی داخل استان، به دو دسته تقسیم میشوند:

• اتوبوسرانی
• تاکسیرانی

هتل های استان یزد

استان گلستان همواره به دلیل داشتن بناهای تاریخی متعدد و جذاب و طبیعتی منحصر به فرد، پذیرای گردشگران زیادی از اقصی نقاط کشور میباشد.

همچنین این استان یکی از استانهای توریست پذیر ایران است که سالانه مسافران خارجی زیادی برای گردش به این استان سفر میکنند.

از مهمترین هتل های این استان میتوان به هتل داد یزد، هتل صفائیه یزد، هتل پارسیان یزد، هتل فیروزه یزد، هتل شیرکوه تفت، هتل کاریز اردکان، هتل خالو میرزا اردکان و... اشاره کرد.

هتل داد، هتلی 4 ستاره در یزد

علم و فناوری استان یزد

در استان یزد تعداد 28 مرکز علمی و دانشگاهی تعریف شده است.

استان یزد میزبان 115 همایش علمی تخصصی و 4 سخنرانی علمی بوده است و پژوهشگران دانشگاهها و مراکز علمی استان یزد, 47252 مقاله علمی شامل 5220 مقاله ژورنالی و 28033 مقاله در همایشهای علمی داخلی و 5220 مقاله بین المللی منتشر نموده اند.

از مهمترین مراکز دانشگاهی این استان میتوان به دانشگاه یزد، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردکان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت و... اشاره کرد.

دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد

همچنین پارک علم و فناوری یزد از سال 1380 در چهار حوزه فناوری زیست فناوری، فناوری اطلاعات، نساجی و انرژی های نو کار خود را آغاز نموده و به مرور زمان بر اساس نیازهای استان و اقتضایٔات زمانی و مکانی، فعالیت های خود را در حوزه‌هایی چون نانو تکنولوژی، کاشی و سرامیک، آب و فناوری های نرم گسترش داده است.

پارک علم و فناوري يزد پیشرو در توسعه فناوری و يکي از سه پارک برتر ملي و 10 پارک برتر منطقه، استفاده بهینه از منابع ، توجه به منافع اجتماعی و همراستایی با ماموریت های کلان ملی و استانی ، بهبود مستمر،‌ تعالی ، مشارکت و همکاری ، تعهد و امانت داری و توجه به سرمایه های انسانی است.

پارک علم و فناوری یزد