استان زنجان را بهتر بشناسید

استان زنجان را بیشتر بشناسید

استان زنجان یا استان زنگان یکی از استان‌های ایران است و مرکز این استان شهر زنجان است و شمال غربی ایران قرار دارد.

مساحت این استان ۲۱٬۷۷۳ کیلومترمربع است و جمعیتی در حدود 1100000 نفر را در خود جای داده است.

استان زنجان به همراه استانهای گیلان، قزوین و مرکزی در گذشته جزئی از استان یکم بوده‌است که یکی از ۱۰ استان ایران بوده است. 

اوضاع جوی و شرايط اقليمی این استان بر حسب پستی و بلنديها سخت متغير است ولی به طور کلی، زنجان دارای آب و هوای سرد کوهستانی، زمستانهای پر برف و سرد و در تابستان معتدل و خشک می باشد.

استان زنجان يکی از نواحی تاريخی سرزمين ايران است و کاوشهای باستان شناختی و و آثار باقيمانده تاريخی ، ديرينگی و قدمت آن را نشان می دهند.

بیشتر بخوانید:

ایران را بهتر بشناسید

در این قسمت به صورت کلی بخش های زیر را به مرور می کنیم:

اقتصاد استان زنجان

صنایع و معادن استان زنجان

کشاورزی و دامپروری استان زنجان

گردشگری استان زنجان

حمل و نقل استان زنجان

هتل های استان زنجان

انرژی استان زنجان

علم و فناوری در استان زنجان

با کلیک بر روی هر کدام میتوانید درباره آن موضوع بیشتر بخوانید. (در حال بروز رسانی)

مشخصات کلی استان زنجان

مساحت: ۲۱٬۷۷۳ کیلومتر مربع

جمعیت : حدود 1.100.000 نفر

مرکز: شهر زنجان

دین: اکثریت اسلام-شیعه

زبان: فارسی-ترکی آذری

موقعیت جغرافیایی: شمال غرب ایران

همسایگان استان زنجان:

 شمال: استان اردبیل، استان آذربایجان شرقی

شمال شرقی: استان گیلان

شرق: استان قزوین

جنوب: استان همدان

غرب: استان کردستان

شمال غربی: استان آذربایجان غربی

زنجان، پایتخت زنجان

زنجان یا زنگان مرکز استان زنجان و شهرستان زنجان است که در شمال غربی ایران واقع شده‌است و براساس آمار منتشر شده دارای حدودا 500 هزارنفر جمعیت دارد و از این لحاظ  بیستمین شهر کشور از لحاظ جمعیت محسوب می‌شود.

نام زنجان عربی‌شده واژه زنگان است ولی مردم منطقه به خصوص قدیمی تر های این استان، هنوز هم تلفظ زنگان را به کار می‌برند.

از جمله شرایطی که فلسفه وجودی شهر زنجان را در منطقه تبیین و توجیه می‌نماید، وجود راه ارتباطی فلات مرکزی ایران به منطقه آذر بایجان شرقی در منطقه، حاکم بودن شرایط مناسب اوضاع توپوگرافی، وجود اراضی مسطح با شیب ۲٪ در منطقه کوهستانی و بالاخره لزوم مرکز مبادلاتی تولیدات کشاورزی و ارائه خدمات متقابل به روستاهای حوزه نفوذ به ویژه ایالات پنجگانه مستقر در منطقه بوده‌است می‌رساند که این پدیده در شکل‌گیری شهر و محله بندی آن عامل تعیین‌کننده می‌باشد.

همچنین نام دیگر شهرستان زنجان، خمسه میباشد که از اواخر دوران قاجار ظاهر شده است.

در حال حاضر استان زنجان دارای ۸ شهرستان، ۱۶ بخش، ۴۶ دهستان و ۱۹ شهر است. 

شهرهای استان زنجان

مناطق حفاظت شده استان زنجان

استان زنجان دارای دو مناطق حفاظت شده به نام های انگوران و سرخ آباد میباشد.

منطقه حفاظت شده انگوران: این منطقه یکی از کهن ترین مناطق حفاظت‌شده ایران است که در مرز ۳ استان زنجان، آذربایجان غربی و کردستان قرار گرفته‌است.

منطقه انگوران حدود ۱۲۵ هزار هکتار وسعت دارد که نزدیک به ۳۰ هزار هکتار آن پناهگاه حیات وحش انگوران و بقیه به عنوان منطقه حفاظت شده تعیین شده‌اند.

رودخانه‌های قزل‌اوزن و انگوران رود از منطقه انگوران می‌گذرند و قزل اوزن از رودهای پرآب کشور است که پس از پیوستن به شاه‌رود، رود سفیدرود را تشکیل می‌دهد. 

از ماهیهای این رودخانه میتوان به ماهی کپور، سس، سیاه کولی، زردپر (سرخ‌پر)، ماهی سیم، اشپله و ماشگ ماهی اشاره کرد.

پوشش گیاهی این منطقه شامل گردو، بادام وحشی، زرشک، تمشک، پسته وحشی، سنجد،  کنگر ، شکر تیغال ، گل گاو زبان ، شنگ ، سریش، مرزه، گون و... میباشد.

از پوشش جانوری این منطقه میتوان از  خرس قهوه‌ای، پلنگ ایرانی، گرگ خاکستری، کفتار راه‌راه، گربه جنگلی، آهوی گواتردار ایرانی،  فلامینگو ، قو ، درنا ، خوتکا ، باکلان ، لک لک ، آنقوت ، چنگر ، بوتیمار و... نام برد.

رودخانه قزل اوزن در منطقه حفاظت شده انگوران

منطقه حفاظت شده سرخ آباد: منطقه حفاظت شده سرخ آباد با وسعت ۱۲۲,۶۱۸ هکتار در شهرستان زنجان مابین دو رشته کوه شمالی و جنوبی این استان واقع شده است.

دشت سهرین در داخل منطقه بعنوان یکی از زیستگاه های با ارزش آهو محسوب می شود.

مهم ترین دشت های منطقه حفاظت شده سرخ آباد عبارتند از: دشت سهرین، سارمساقلو، قره تپه، آلمالو، کزه بر و مهمترین جریان سطحی منطقه رود قزل اوزن و رودهای دیگر آن شامل جیزوان، کله سر، سرخ آباد، کلیم، گوهر، انذر، سارمساقلو، قره چریان، جوره کندی می باشند.

از گونه های شاخص گیاهی منطقه حفاظت شده سرخ آباد میتوان به  ارس، گردو، سیاه تلو، زالزالک، انار وحشی، داغداغان، زرشک، زیتون، گون، آویشن، درمنه، کلاه میرحسن، چوبک، لاله، مرزه و ثعلب اشاره کرد.

همچنین پوشش جانوری این منطقه شامل  آهو، پلنگ، خرس قهوه ای، کل و بز، گراز، تشی، سمور سنگی، سنجاب زمینی، کبک دری، هوبره، عقاب، شاهین، دال، غاز خاکستری، خوتکا، لک لک سفید، افعی شاخدار ایرانی، افعی زنجانی و... میباشد.

آهوان دشت سهرین در منطقه حفاظت شده سرخ آباد

فرهنگ استان زنجان

مردم شناسی مردم زنجان هم چون نژاد يکدست نبوده و در مناطق مختلف دارای آداب و رسوم خاصی هستند.

آداب مهمان در منطقه حائز اهميت است. عموما مهمان در ميان مردم زنجان، از هر طبقه و گروه که باشد دارای مقام و منزلتی بس بزرگ است. 

از مراسمای این استان که با سبک محلی خود انجام میدهند، میتوان از آداب مهمان، مراسم عروسی، جشن شب 27 ماه مبارک رمضان، مراسم تدفین و... نام برد.

كهن‌ترين جشن رايج در استان زنجان، در منطقه انگوران جشن «حالا» نام دارد كه احتمال مي‌رود با آيين زرتشتي ارتباط داشته باشد، اين جشن كه اوايل پاييز و پس از برداشت محصولات كشاورزي از كشتزارها و خرمنگاه‌ها برگزار ‏مي‌شود، يك ميهماني مردانه است و هيچ زني در آن حضور نمي‌يابد.

از غذاهای محلی این استان میتوان به جغور بغور، خورش آلوچه، شش انداز، کله جوش، پیازو، آش ترش، آش شیر و... اشاره کرد.

جغور بغور از غذاهای سنتی استان زنجان

اقتصاد استان زنجان

عمده اقتصاد استان زنجان در 3 زمینه کشاورزی، صنعت و خدمات میچرخد و در حال حاضر، استان زنجان یكی از قطب‌های مهم كشاورزی و دامداری غرب كشور به شمار می‌آید.

همچنین در بخش صنعت و معدن نیز استان زنجان موقعیت ممتازی دارد؛ به ویژه آن‌كه به دلیل هم‌جواری و نزدیكی به استان‌های تهران و گیلان كه با محدودیت‌های قانونی و جغرافیایی در توسعه و گسترش واحدهای صنعتی روبه‌رو هستند، از امكانات توسعه صنعتی برخوردار شده و زیربناهای لازم نیز برای آن فراهم شده است. 

این استان در اشتغال بخش صنعت رتبه 14 را به خود اختصاص داده است و به این دلیل است که صنایع مستقر در استان، سرمایه‌بر و تکنولوژی‌ بر هستند.

صنایع و معادن استان زنجان

صنایع: استان زنجان به دلیل محدودیت قانونی توسعه ظرفیت‌های تولیدی در تهران و مرکز کشور و برخورداری از شبکه‌های زیر بنایی قوی، از پتانسیل قابل ملاحظه‌ای در جذب سرمایه‌گذاری بخش صنعت برخوردار است. 

در بخش صنعت استان زنجان، صنایع كارخانه‌ای فلزی، شیمیایی، دارویی، غذایی، ریسندگی و بافندگی، ساختمانی، الكتریكی، چوبی و سلولزی فعال هستند.

از مهمترین شهرک های صنعتی این استان میتوان به شهرک صنعتی ابهر، شهرک صنعتی خرمدره، شهرک صنعتی زنجان، شهرک صنعتی طارم و... اشاره کرد.

شهرستان ابهر که به عنوان یکی از شهرستان صنعتی استان شناخته می‌شود قطب کارخانه‌های بزرگ استان در تولیدات صنعتی به‌شمار می‌رود به‌طوری‌که بیش از ۳ شهرک صنعتی فعال را در خود جای داده‌است.

صنایع ریلی ایرکو، بهداشتی، صنایع نساجی، پلاستیک، فولاد و… از جمله تولیدات این شهرک‌ها می‌باشند.

شهرک صنعتی زنجان

همچنین از صنایع دستی این استان میتوان از ملیله کاری، چاروق دوزی، چاقو سازی، سفالگری، نقره سازی، رنگرزی، تذهیب، مس گری و... نام برد.

مهمترین صنایع دستی این استان فرش دستبافت است که به دیگر کشورها نیز صادر میکنند.

چاقو شکاری زنجان

معادن: این استان داری ۳۲۸ حلقه معدن می‌باشد که از این تعداد ۷۵ معدن در زمینه سنگ تزئینی و نما، ۲۴۶ معدن روباز، ۳ معدن زیر زمینی و یک معدن زیر زمینی زغال‌سنگ می‌باشد.

رخدادهای زمین‌شناسی باعث تشکیل کانسارهای متنوعی در استان شده به‌طوری‌که در حال حاضر بالغ بر ۵۰۰ میلیون تن دارای پروانه بهره‌برداری از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان می‌باشد.

از معادن فعال در استان می‌توان به سرب و روی انگوران، پتاسایلجاق (پیکرومریت)، آهن سرخه دیزج و مروارید، معادن ترآورتن منطقه دندی، معادن گرانیت خرمدره، معادن سیلیس (تاب کوارتزیت)، برآسیت وپرلیت، فلدسپات، خاک صنعتی و… اشاره کرد.

همچنین وجود بزرگترین معدن سرب و روی خاورمیانه (انگوران) و معادن برآسیت قره گل و مشمپا، وجود گرانیت در کوه‌های طارم، عبور باند سیلیس از کوه‌های سلطانیه، و وجود ذخائر عظیمی از فلدسپات، سیلیس و ذخائر آهک و رس فراوان از ویژگی‌های منحصر به فرد این استان می‌باشد.

این معدن در سالهای اخیر نیز مجوز گردشگری گرفته است.

معدن انگوران در زنجان

نفت، گاز و انرژی استان زنجان

ذخایر آبی استان زنجان: استان زنجان از جمله استان هاییست که دارای سد های بیشماری است و بسیاری از آنها نیز در حال بهره برداری هستند.

از سدهای این استان میتوان به سد احمدکندی، سد بزوشا، سد بلوک، سد بویین، سد تلخاب، سد تنظیمی پاوه رود، سد تهم، سد جوره خان، سد چتز، سد چرگر، سد چریان، سد حسن ابدال، سد خانگاه ایجرود، سد خلیفه لوی زنجان، سد خندقلو، سد خیرآباد سلطانیه، سد داش بلاغ، سد ذاکر1، سد ذاکر2، سد زرنان، سد سارمساقلو، سد سفیدکر1، سد سفیدکمر2، سد سلمانلو، سد سهرین1، سد سهرین2، سد سیدلر، سد عمید آباد، سد فیله خاصه، سد قارختولو، سد قانلو، سد قاهران، سد قره تپه، سد قاوق، سد کبود گنبد، سد کینه ورس، سد گاوازنگ، سد گل تپه، سد گلابر، سد محمودآباد، سد مراش، سد مشمپا، سد میانج، سد میرزاخانلو1، سد میرزاخانلو2، سد نوده بین و سد سنگجه اشاره کرد.

سد مراش در شهرستان ماهنشان استان زنجان

برق استان زنجان: شرکت برق استان زنجان از سال 1367 از برق منطقه ای گیلان جدا شد و از همان سال فعالیت مستقل خود را آغاز کرد.

شرکت برق منطقه ای زنجان، مسؤولیت تأمین، تولید انتقال، توزیع و فروش نیروی برق مطمئن، در حوزه عمل خود استانهای زنجان و قزوین به وسعت 37.790 کیلومتر مربع عهده داراست.

در حال حاضر برق مصرفی استان زنجان از نیروگاه سوخت فسیلی سلطانیه زنجان تامین میشود.

همچنین زنجان از جمله استان هاییست که مستعد تولید انرژی خورشیدی میباشد و تعداد روزهای آفتابی و بدون ابر در این استان قابل قبول است.

در استان زنجان، یه نیروگاه خورشیدی به نام نیروگاه رازی افتتاح شده است که این نیروگاه، 21 مگاواتی است.

نیروگاه سیکل ترکیبی سلطانیه

نفت و گاز استان زنجان: شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه زنجان از اواخر سال ۱۳۷۲ از منطقه قزوین جدا شده و یکی از مناطق مستقل شرکت با سه ناحیه (مرکزی، خدابنده و ابهر) و یک انبار نفت می باشد که در سال 1371 به بهره برداری رسید.

انبار نفت شهید تندگویان زنجان در ۱۲ کیلومتری ضلع غربی استان زنجان قرار دارد و به طور متوسط تعداد ۱۲۰ نفتکش تحت پیمان ۴ شرکت پیمانکاری از انبار خارج وبه مجاری عرضه و مصرف کننده ارسال میگردد.

همچنین شرکت گاز استان زنجان در سال 1378 به صورت مستقل فعالیت خودرا آغاز کرد و این شزکت در مسیر تحقق اهداف عالیه فوق و مقاصد شرکت ملی گاز ایران، به عنوان یک شرکت مستقل مسئولیت گازرسانی به شهرها، روستاها، شهرک های صنعتی و صنایع، احداث ساختمان های اداری و تعمیرات و نگهداری تأسیسات و تجهیزات گازرسانی در استان و تأمین گاز مصرفی مشترکین خانگی، تجاری و صنعتی را عهده دار می باشد. 

کشاورزی و دامپروری استان زنجان

کشاورزی استان زنجان: در استان زنجان حدود ۵۱۰ هزار هکتار به زیر کشت انواع محصولات کشاورزی اختصاص داده شده است و از این میزان ۴۴۰ هزار هکتار مختص محصولات زراعی و ۷۰ هزار هکتار مربوط به باغات استان زنجان است.

از مهمترین محصولات کشاورزی این استان میتوان از سیب، انگور، زیتون، گندم، جو، انواع لوبیا، انار و... اشاره کرد.

زیتون، یکی از مهمترین محصولات باغی استان زنجان

دامپروری استان زنجان: تولیدات دام، طیور و زنبورعسل در استان زنجان از اهمیت بالایی برخوردار است به طوری که دو درصد از کل تولیدات بخش امور دام کشور در این استان تولید میشود.

در این استان بالغ بر 600 واحد پرورش صنعتی انواع طیور و دام وجود دارد.

از مهمترین طیور پرورشی این استان میتوان از مرغ گوشتی، مرغ مادر، شترمرغ، پولت، بوقلمون و... نام برد و از مهمترین پرورشی های دامی نیز میتوان به گاو شیری، بره، گوسفند داشتی، تلیسه و... اشاره کرد.

همچنین در این استان پرورش زنبور عسل و کندو داری نیز رواج دارد.

در استان زنجان پرورش ماهی رونق خوبی دارد و آب های طبیعی و نیمه طبیعی، رودخانه‌ها و سدهای خاکی این استان منابع آبی خوبی برای پرورش ماهی هستند.

از جمله ماهی های پرورشی این استان میتوان به قزل آلا و انواع کپورماهی از جمله کپور معمولی، سرگنده، نقره‌ای، علفخوار و... اشاره کرد.

گردشگری استان زنجان

استان زنجان یا به پارسی میانه “زنگان” با زیبایی‌های طبیعی و بناهای تاریخی می‌تواند مقصدی مناسب برای گردشگران باشد.

تعدادی از مکان های دیدنی استان زنجان

• غار کتله خور
• آبشار شار شار
• روستای شیت
• گنبد سلطانیه
• بازار زنجان
• چشمه آبگرم ابدال زنجان
• معبد داش کسن
• چشمه شاه بلاغی
• کوه بلقیس
• دریاچه پری (خندقلو)
• قلعه بهستان
• مسجد جامع زنجان
• دودکش جن ماهنشان
• پارک جنگلی ارم زنجان
• سد تهم
• چشمه آب معدنی وننق 
• میل خویین
• بلوار شیخ اشراق
• آرامگاه پیر احمد زهرنوش
• غار خرمنه سر
• و....

گنبد سلطانیه

آبشار شارشار

دودکش جن ماهنشان

مسجد جامع زنجان

غار کتله خور

معبد داش کسن

دریاچه پری

بازار تاریخی زنجان

حمل و نقل استان زنجان

سفر به استان زنجان از طریق حمل و نقل عمومی، به سه دسته تقسیم میشود: ریلی، هوایی، زمینی

ریلی: ایستگاه راه آهن زنجان در جنوب شهر و در فاصله 4 کیلومتری از مرکز آن واقع شده است. این ایستگاه در سال 1320 افتتاح شده که ایستگاه اصلی و مرکزی خط راه آهن شمال غرب کشور می باشد.

مسیرهای اصلی از راه آهن زنجان، به مشهد، تبریز، تهران و قزوین است.

ایستگاه راه آهن بین المللی زنجان

هوایی: استان زنجان دارای فرودگاه به نام های فرودگاه خرمدره و فرودگاه بین المللی زنجان است.

فرودگاه بین المللی زنجان تنها فرودگاه بین المللی این استان است و شرکت های هواپیمایی این فرودگاه شامل آتا، ایران ایر، کیش و تابان است.

زمینی: استان زنجان دارای جاده های متتعدد برای ورود و خروج از استان، به استانهای دیگر است و حمل و نقل زمینی این استان دارای اهمیت بالایی است.

همچنین ترمینال های مسافربری بخش جدا ناپذیر از حمل و نقل عمومی هر استان هستند که از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

استان زنجان دارای 3 ترمینال به نام ترمینال زنجان، ترمینال ابهر و ترمینال خدابنده است.

استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی داخل استان، به 2 دسته تقسیم میشود:

• اتوبوسرانی
• تاکسیرانی

هتل های استان زنجان

استان زنجان نیز همانند دیگر استان های کشور مملو از هتل ها و اقامتگاه های مناسب برای اسکان مسافران میباشد.

از مهمترین هتل های این استان میتوان به هتل بزرگ زنجان، هتل آسیا، هتل سپید، هتل پیام، هتل سپهر، هتل فرهنگیان، هتل قصر، هتل پارک و.... اشاره کرد.

هتل پیام واقع در زنجان

علم و فناوری استان زنجان

در استان زنجان تعداد 20 مرکز علمی و دانشگاهی تعریف شده است.

استان زنجان میزبان 35 همایش علمی تخصصی و 5 سخنرانی علمی بوده است و پژوهشگران دانشگاهها و مراکز علمی استان زنجان, 29967 مقاله علمی شامل 3069 مقاله ژورنالی و 14953 مقاله در همایشهای علمی داخلی و 3069 مقاله بین المللی منتشر نموده اند.

از مهمترین مراکز دانشگاهی این استان میتوان از دانشگاه زنجان، دانشکده علوم پزشکی زنجان، دانشگاه آازد اسلامی واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر و... نام برد.

دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان

همچنین پارک علم و فناوری دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان با هدف تبديل ايده‌هاي نو و فناورانه افراد ازجمله محققين و فارغ التحصیلان دانشگاهي به كسب و كار از يك طرف و جهت دهي به تحقيقات دانشگاهي بر اساس نيازهاي توسعه صنعتي منطقه از طرف ديگر، به گسترش فرهنگ كارآفريني و در نهایت رونق اقتصادی منطقه و تولید ثروت كمك می‌کند.

زمینه‌های فعالیت واحدهای فناور در پارک علم و فناوری دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان به شرح زیر است:

• فناوری اطلاعات (IT)
• برق و الکترونیک
• بازی سازی و انیمیشن
• فعالیت‌های معدنی
• فناوری نانو
• فعالیت‌های زیست محیطی
• فعالیت‌های عمرانی
• خدمات آزمایشگاهی
• ساخت تجهیزات و قطعات

پارک علم و فناوری استان زنجان