استان اردبیل را بهتر بشناسید

معرفی استان اردبیل

استان اردبیل، یکی از استان های ایران به مرکزیت شهر اردبیل می باشد که در منطقه آذربایجان واقع شده است.

مساحت این استان ۱۷۹۵۳ کیلومتر مربع و جمعیت آن حدودا 1500000 نفر است.

اکثر ساکنان استان اردِبیل را آذربایجانی‌ها تشکیل می‌دهند که به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند.

این استان از شمال به جمهوری آذربایجان، از سمت غرب به استان آذربایجان شرقی، از سمت شرق به استان گیلان و از سمت جنوب به استان زنجان محدود شده‌است.

واژه اردبيل نشات گرفته از واژه اوستايي آرتاویل است كه از دو كلمه آرتا ( مقدس ) و ويل ( شهر ) به معني شهر مقدس تشكيل شده است .

استان اردبیل در منطقه کوهستانی واقع شده و دارای اقلیم نیمه خشک سرد می باشد.

ویژگی های خاص جغرافیایی و توپوگرافی استان، وجود رشته کوه هایی با ارتفاع بیش از 4000 متر و دشتهای وسیع باعث شده این استان از لحاظ میزان نزولات جوی وضعیت بهتری نسبت به سایر مناطق کشور داشته باشد بطوریکه شاخص بارندگی استان بین 250 تا 600 میلی متر متغیر است.

بیشتر بخوانید:

ایران را بهتر بشناسید

در این قسمت به صورت کلی بخش های زیر را به مرور می کنیم:

اقتصاد استان اردبیل

صنایع و معادن استان اردبیل

کشاورزی و دامپروری استان اردبیل

گردشگری استان اردبیل

حمل و نقل استان اردبیل

هتل های استان اردبیل

انرژی استان اردبیل

علم و فناوری استان اردبیل

با کلیک بر روی هر کدام میتوانید درباره آن موضوع بیشتر بخوانید. (در حال بروز رسانی)

مشخصات کلی استان اردبیل

مساحت: ۱۷٬۹۵۳ کیلومتر مربع

جمعیت : حدود 1500هزار نفر

مرکز: شهر اردبیل

دین: اکثریت اسلام-شیعه

زبان: فارسی-ترکی آذربایجانی

موقعیت جغرافیایی: شمال غربی ایران

همسایگان استان اردبیل:

 شمال: جمهوری آذربایجان

غرب: استانآذربایجان شرقی

جنوب : استان زنجان

شرق: استان گیلان

اردبیل، پایتخت اردبیل

اَردَبیل یکی از کلان‌شهرهای ایران، مرکز استان اردبیل و شهرستان اردبیل است که در شمال غربی ایران قرار دارد.

وسعت این شهرستان ۲۵۵۷ کیلومتر مربّع است و جمعیتی در حدود 600 هزار نفر را در خود جای داده است.

این شهر در قبل و پس از اسلام، مرکز آذربایجان بوده‌است.

اردبیل در طول تاریخ، به نام‌های گوناگونی ازجمله «دارالارشاد»، «دارالملک»، «دارالعرفان»، «دارالامان» و «شهر مقدس» ملقب بوده‌است و در دوره‌های مختلف، مرکز ایالت آذربایجان بوده و به‌ علت قرارداشتن در مسیر جاده ابریشم، از رونق اقتصادی بسیار خوبی برخوردار بوده‌است.

اردبیل از شهرهای باستانی و تاریخی ایران است و این شهر در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان قرار گرفته و از سردترین شهرهای ایران محسوب می‌گردد که جاذبه‌های طبیعی زیادی دارد.

یافته‌های تازه درباره پیشینه اردبیل در منطقه مرادلو اردبیل نشان از کشف تاریخ ۴۰ هزار ساله در اردبیل را به اثبات می‌رساند. 

شهرستان های استان اردیبل

مناطق حفاظت شده استان اردبیل

استان اردبیل دارای 4 منطقه حفاظت شده به نام های نئور، آق داغ، مغان و انزان دارد.

منطقه حفاظت شده نئور: این منطقه با وسعتی در حدود 1000 هکتار در ۳۰ کیلومتری شهرستان اردبیل واقع شده است و مهم‌ترین ویژگی این منطقه دریاچه نئور است.

منطقه حفاظت شده نئور جزئی از منطقه حفاظت شده لیسار می‌باشد که کل مساحت آن با هم 4283 میباشد که قسمتی از آن در استان گیلان واقع شده و از سال 1348 تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است.

داخل این محدوده بزرگترین دریاچه آب شیرین دائمی استان تحت عنوان دریاچه نئور با مساحت 420 هکتار واقع گردیده است.

از جانوران این منطقه میتوان به خرس قهوه‌ای، گرگ، سوسمار، گرزه مار، مار زنگی، خارپشت اروپایی، خفاش سیبیل دار، خفاش بال بلند، قورباغه مرادبی راه راه و... اشاره کرد.

همچنین از آبزیان این منطقه میتوان از پلانکتون‌های رده، صدف رده، شیرونومید، زالو، ماهی قزل آلای رنگین کمان و... نام برد.

در این حوضه 70 گونه گیاهی شناسائی شده است که استفاده دارویی، خوراکی و صنعتی دارند و گونه غالب آن بارهنگ است.

دریاچه نئور در منطقه حفاظت شده نئور

منطقه حفاظت شده آق داغ: این منطقه با مساحت حدودی 64 هزار هکتار در جنوب شرقی شهرستان خلخال واقع شده است.

این منطقه از سه نوع آب و هوای گرم، معتدل و سرد برخوردار می باشد.

پوشش گیاهی این منطقه حفاظت شده شامل شیرخشت، قره آغاج، قره میخ، قره تیکان، چالی، چاکلانقوش، آلوچه، ارس، داغداغان، آردوج، زبان گنجشک، درمنه، کلاه میرحسین، چوبک، گزنه، چاودار، سبزواش، جو، اسپند و... است.

از پوشش جانوری این منطقه نیز میتوان از پلنگ ، کل و بز ، پازن ، انواع سمور، تشی، رودک، سیاه گوش، جوجه تیغی، گرگ، روباه معمولی، راسو، خرگوش، عقاب طلایی، عقاب جنگلی، طرلان، پیغو، قرقی، کرکس، دال سیاه، بحری، لیل، دلیجه، جغد جنگلی، سبزقبا، زنبورخوار، دارکوب، هدهد، مار زنگی، مار افعی و... نام برد.

منطقه حفاظت شده مغان: منطقه حفاظت شده مغان با مساحت ۳۵۲۱۸ هکتار در جنوب غرب بخش اصلاندوز از توابع شهرستان پارس آباد و غرب بخش قشلاق دشت از توابع شهرستان بیله سوار، در شمال استان اردبیل واقع گردیده است.

دشت مغان تا اوایل دوران سوم زمین شناسی بصورت کلی سنکلینال (دریای کم عمق) در زیر آب بوده است و از نیمه دوم دوران سوم به بعد در اثر کاهش تدریجی آب جلگه وسیع بین رود کر و ارس بوجود آمده است.

گیاهان بومی و غالب دشت مغان سه گونه از جنس درمنه و خانواده مرکبان با نام محلی یوشان می باشند. 

گونه های جانوری شناسایی شده در منطقه حفاظت شده مغان عبارتند از: گرگ، روباه، شغال، خرگوش، گراز وحشی، عقاب، دلیجه، قرقی، مینا، پری شاهرخ و پرندگاه آبزی و کنار آبزی و... .

گونه شاخص دشت مغان آهوی ایرانی بوده که در سالیان گذشته بر اثر شکار بی رویه منقرض شده است.

منطقه حفاظت شده مغان

منطقه حفاظت شده انزان: این منطقه با مساحت 173 هزار هکتار در شهرستان مشگین شهر استان اردبیل واقع شده است.

 از گونه هاي مهم و مورد حمايت حيات وحش منطقه می توان به سياه گوش، خرس قهوه ای ، کبک دری، قزال آلای خال قرمز و انواع پرندگان شکاری نام برد.

همچنین پوشش گیاهی این منطقه شامل گیاهان نادری بوده است که به دلیل تجارت بی وریه در این منطقه، رو به انقراض هستند.

فرهنگ استان اردبیل

فرهنگ، آداب و رسوم در هر منطقه با تاثیر گرفتن از شرایط جغرافیایی شکل می‌گیرد و اردبیلی ها با بهره‌گیری از آن دارای فرهنگی اصیل و باستانی هستند.

موسیقی محلی استان اردبیل در قالب موسیقی اصیل آذربایجان به عنوان یکی از انواع موسیقی غنی شرقی، برگرفته از حقایق تاریخی و فرهنگی این خطه است.

موسیقی محلی اردبیل در دو گروه موسیقی ردیفی یا مقام و موسیقی عاشیقی تقسیم می شود. در اردبیل نوازندگان زن را سازاندا و نوازندگان مرد را عاشق مطرب می نامند.

در برخی از مناطق این استان چون منطقه مغان و ارسباران، درمیان عشایر کوچ نشین و میان روستاییان استفاده از لباس های محلی توسط مردان و زنان عمومیت دارد. لباس های محلی ایل شاهسون و ارسباران یکی از مهمترین جاذبه های فرهنگی به شمار می آیند.

مردان ایل پوشاک اختصاصی ندارند . پوشاک آنها کت وشلوار و کلاه (معروف به کپی یا کلاه ترک دار) می باشد و پیراهن زنان ایل شاهسون از رنگ های متنوع و شاد تشکیل شده و بلند است.

از مراسم سنتی این استان میتوان به عقد خوانی، پارچه کسدی، گیشه بری، تکم و تکم چی (تکم خوانی)، طشت گذاری و... اشاره کرد.

همچنین از غذاهای سنتی اردبیل می‌توان از یرآلما کبابی. کباب شیشلیک، آلبالو پلو، اوماج آشی، آش دوغ، سوتلی آش، یارما آشی، بزباش، باستیرما پلو، ترشی‌قرمه، چیغیرتما، حلوای سیاه، خشیل، خورش قاتق، ساج‌ایچی، سوغان‌سو، قویماق، قیساوا، قیقاناق، کوفته، لونگی و... نام برد.

مراسم تکم خوانی در اردبیل

اقتصاد استان اردبیل

بررسی آمار شاغلان در بخش‌های عمده اقتصادی استان اردبیل نشان می‌دهد كه از كل شاغلان این استان حدودا 40 درصد در بخش كشاورزی، 23 درصد در بخش صنعت و 37 درصد در بخش خدمات سرگرم كار هستند،

به عبارت دیگر معاش غالب مردم این استان از فعالیت‌های كشاورزی و خدمات تأمین می‌گردد و صنعت علیرغم احداث و بهر‌ه‌برداری كارخانه‌های بزرگ، هنوز جایگاه اصلی خود را بازنیافته است.

كارخانه چرم مغان از طریق صادرات پوست به كشورهای آلمان و ایتالیا بیش از ده میلیون دلار درآمد ارزی وارد كشور می‌كند

صنایع و معادن استان اردبیل

صنایع: استان اردبیل در حال حاضر دارای ۸ شهرک صنعتی است و مهمترین آنها شامل شهرک صنعتی اردبیل، شهرک صنعتی بیله سوار، شهرک صنعتی خلخال، شهرک صنعتی سرعین و... است.

از دیگر کارخانه های صنعتی این استان میتوان به کارخانه های چرم مغان، کارخانه شیمیایی آراز، کارخانه کبریت سازی مشگین شهر، کارخانه سیمان، کشتارگاه صنعتی آرتا، ویل تایر، نئوپان خلخال، شیرخشک مغان، کارخانه های لبنیاتی و پنیرسازی، موکت بافی و... اشاره کرد.

این استان همچنین دارای کارخانجات بزرگ نساجی، سیمان، ذوب آهن و کشت و صنعت شهرک خصوص آرتا می‌باشد.

شهرک صنعتی اردبیل

از صنایع دستی این استان نیز میتوان به گلیم، جاجیم، شال، مسند، سفال، معرق، منبت و خراطی، مصنوعات چرمی و قالی بافی (قالیچه قوبای خلخال)، قلاب بافی، مفرش، خورجین، ورنی و... اشاره کرد.

مصنوعات چرمی، از صنایع دستی استان اردبیل

معادن: معادن غنی استان اردبیل سالیان سال ثروتی خوابیده در درون زمین بوده که یا ناشناخته باقی مانده یا اراده‌ای برای اکتشاف و استخراج آن وجود نداشته است.

تعداد معادن استان اردبیل بالای 170 معدن اعلام شده است که از این تعداد ۳ معدن فلزی و بقیه غیرفلزی (سنگ‌ها، کانی‌های صنعتی و مصالح ساختمانی) بودند که از آنها نیز به‌صورت بهینه استفاده نشده است.

 استان اردبیل در گروه معادن مصالح ساختمانی از وضعیت مناسبی در سطح کشور برخوردار است و در زمینه معادن فلزی نیز با اتمام عملیات اکتشافی، چشم‌انداز خوبی در حوزه عناصر طلا، نقره، مولیبدن و مس دارد.

معدنی در استان اردبیل

نفت، گاز و انرژی استان اردبیل

ذخایر آبی استان اردبیل: در حال حاضر سد فعالی در این استان وجود ندارد اما تعدادی سد در سالهای اخیر در دست احداث هستند که میتوان از سد انار، سد اینانلو، سد اینچه لو، سد زربیل، سد سرخاب، سد سوها، سد هریس و... نام برد که هنوز به بهره برداری نرسیده اند.

سد سرخاب در حال ساخت

برق استان اردبیل: از سال ۱۳۴۶ برق اردبیل تحت عنوان برق ناحیه اردبیل به فعالیت پرداخت و از سال ۱۳۷۲ همزمان با استان شدن اردبیل و بر اساس ساختار جدید وزارت نیرو تحت عنوان شرکت توزيع نيروي برق استان اردبيل و با تحت پوشش قرار دادن کليه شهرهاي استان به فعاليت پرداخت.

در حال حاضر برق مصرفی اردبیل از نیروگاه سوخت فسیلی است که شامل نیروگاه سیکل ترکیبی سبلان میباشد و از این طریق برق استان تامین میشود.

نیروگاه سیکل ترکیبی سبلان

نفت و گاز استان اردبیل: میدان نفتی مغان، از میدان‌های نفتی ایران است، که در شمال غرب کشور، در استان اردبیل، در منطقه‌ای با وسعت ۵٫۶ کیلومتر مربع و در حوضه دشت مغان، مستقر می‌باشد. ضخامت رسوبات در این حوضه بیش از ۸ کیلومتر بوده و غنی از طبقات شیلی- رسی است.

بهره‌برداری از نفت دشت مغان به علت تراوایی بسیار کم مخزن، اقتصادی نیست ولی با این حال مجوز بهره برداری از آن صادر شده است.

میدان نفتی مغان از این جهت حائز اهمیت است که می‌تواند نفت پالایشگاه تبریز را تأمین کند و اگر به بهره برداری برسد، دیگر نیازی به انتقال نفت از جنوب به شمال کشور نیست.

همچنین با وجود چشمه‌های متعدد نفتی در این حوضه احتمال می‌رود اکتشافات دیگری در این منطقه صورت گیرد.

عمليات گازرساني در استان اردبیل از 1368 آغاز شد و شهر اردبيل به عنوان اولين شهر این استان به شبكه گاز طبيعي متصل گرديد و در حال حاضر تمامی شهرهای استان اردبیل و بالای 90 درصد از روستاییان این استان، گازرسانی شده اند.

کشاورزی و دامپروری استان اردبیل

کشاورزی: استان اردبیل تنها  یک درصد از  مساحت اراضی کشور را داراست ولی ۴ درصد محصولات کشاورزی کشور را تولید می‌کند.

این استان جزو 10 استان برتر کشور در تولید محصولات کشاورزی میباشد.

محصولات کشاورزی مهم این استان شامل عدس، سیب زمینی، سیب قرمز، بادام زمینی، فندق، گندم، گوجه فرنگی و... است که به دیگر شهرهای کشور نیز صادر میشود.

برداشت سیب زمینی از زمین های استان اردبیل

دامپروری: استان اردبیل در زمینه رشد دامپروری وپرورش طیور ازاستانهای موفق بوده و جزء قطب های دامپروری کشورمحسوب می گردد. پرورش دام دراین استان ازقدیم الایام مرسوم بوده است و درحال حاضر نیز شغل اکثراهالی درروستاها و مناطق عشایرنشین دامپروری بوده است.

با توجه به سیاستهای معاونت اموردام این شیوه سنتی درمرحله تبدیل به حالت صنعتی می باشدودراین زمینه موفقیت های چشمگیری حاصل شده است.

از دام های موجود و مهم این استان میتوان به گاو اصیل، گاو دورگ، گاومیش، گوسفند، بزغاله، شتر، مرغ، شترمرغ و... اشاره کرد.

پرورش زنبور و کندوداری در این استان رایج است و عسل تولیدی بنام عسل سبلان از شهرت خاصی در ایران و جهان برخوردار می باشد.

همچنین استان اردبیل به دلیل دارا بودن منابع آبی متعدد، از استان‌های مستعد کشور برای پرورش انواع ماهیان سردآبی و گرم‌آبی است و از مهمترین ماهی های پرورشی این استان قزل آلا میباشد.

شهرستان‌های اردبیل، مشگین‌شهر، نیر، نمین، سرعین و گرمی برای تکثیر و پرورش ماهیان سردآبی و سایر شهرهای استان از جمله پارس‌آباد و بیله‌سوار برای پرورش ماهیان گرم‌آبی و خاویاری مناسب اند.

پرورش ماهی در استان اردبیل

گردشگری استان اردبیل

استان اردبیل، دیاری سرسبز و جذاب در شمال غربی ایران است که جاذبه های طبیعی باورنکردنی و بناهای تاریخی بی نظیری را در خود جای داده است. به همین خاطر است که می تواند در فهرست اولویت های سفر بوم گردها و طبیعت دوستان ایران قرار بگیرد. 

همچنین  بقعه ی شیخ صفی الدین اردبیلی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

تعدادی از مراکز گردشگری استان اردبیل:

• بقعه ی شیخ صفی الدین اردبیلی
• موزه چینی خانه اردبیل
• دریاچه شورابیل
• پل معلق مشگین شهر
• قلعه قهقهه
• گورستان تاریخی اردبیل
• جنگل فندقلو
• گردنه حیران
• غار یخگان
• مسجد جامع اردبیل
• دشت مغان
• آرامگاه شیخ امین‌الدین جبرئیل  
• پل هفت چشمه
• آب گرم گاومیش گلی
• قلعه خسرو آباد
• دریاچه نئور
• جنگل مشه
• کوه سبلان
• جهنم دره
• شیروان دره سی
• پل معلق هیر
• و...

گورستان تاریخی اردبیل

جهنم دره

گردنه حیران

شیروان دره سی

بقعه ی شیخ صفی الدین اردبیلی

کوه سبلان

قلعه خسروآباد

دریاچه شورابیل

پل معلق هیر

آرامگاه شیخ امین‌الدین جبرئیل

پل هفت چشمه

حمل و نقل استان اردبیل

در این استان دو راه برای سفر و حمل و نقل از نقطه ای به نقطه دیگر وجود دارد: حمل و نقل جاده‌ای و حمل و نقل هوایی.

تا به امروز این استان از حمل و نقل ریلی بی بهره بوده است ولی در چندسال اخیر، ساخت راه آهن اردبیل آغاز شده است ولی به دلیل صعب العبور بودن برخی مناطق، بهره برداری از آن را کند کرده است.

هوایی: استان اردبیل تنها دو فرودگاه به نام های فرودگاه بین المللی اردبیل و فرودگاه پارس آباد دارد.

تنها فرودگاه بین المللی این استان فرودگاه بین المللی اردبیل است که به صورت فصلی، به شهر مدینه پرواز دارد.

فرودگاه بین المللی اردبیل

شرکت های هواپیمایی این فرودگاه شامل شرکت های زیر است:

زمینی: به دلیل نبود راه آهن در این استان، حمل و نقل زمینی از اهمیت بالایی برخوردار است.

ترمنال های مسافربری نیز بخش جدا ناپذیر از حمل و نقل عمومی هر استان هستند که از اهمیت بالایی برخوردار هستند، به خصوص در شهرهای مسافر خیزی چون اردبیل.

از مهمترین ترمینال های این استان میتوان به ترمینال مسافربری اردبیل، ترمینال سرعین، ترمینال بیله سوار و... اشاره کرد.

همچنین حمل و نقل عمومی داخل استان هم از اهمیت ویژه ای برخوردار است و همه روزه بسیاری از افراد، استفاده از حمل و نقل عمومی را به ماشین شخصی ترجیح میدهند.

 استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی داخل استان اردبیل، به چند دسته تقسیم میشوند:

• اتوبوسرانی
• تاکسیرانی

هتل های استان اردبیل

استان اردبیل استانی مسافرخیز در شمال غربی کشور ایران است و هرساله گردشگران زیادی را به سمت خود میکشاند و به همین دلیل، وجود هتل ها و اقامتگاهای مناسب برای اسکان مسافران، از اهمیت بالایی در این استان برخوردار است.

از مهمترین هتل های اردبیل میتوان به هتل شورابیل، هتل سبلان، هتل بوتیک ایده آل، هتل سارای، مجتمع توریستی کوثر، هتل جهانگری اردبیل و... اشاره کرد.

هتل سارای واقع در اردبیل

علم و فناوری استان اردبیل

در استان اردبیل تعداد 24 مرکز علمی و دانشگاهی تعریف شده است.

استان اردبیل میزبان 50 همایش علمی تخصصی و 1 سخنرانی علمی بوده است و پژوهشگران دانشگاهها و مراکز علمی استان اردبیل, 28658 مقاله علمی شامل 2879 مقاله ژورنالی و 18744 مقاله در همایشهای علمی داخلی و 2879 مقاله بین المللی منتشر نموده اند.

از مهمترین مراکز دانشگاهی این استان میتوان از دانشگاه محقق اردبیلی، دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشکین شهر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل و... نام برد.

دانشکده داروسازی در دانشگاه علوم پزشکی اردبیل

همچنین پارک علم و فناوری استان اردبیل در سال 1393 آغاز به فعالیت کرده است.

80 درصد فعالیت‌های پارک علم و فناوری اردبیل در زمینه‌های تخصصی کشاورزی بیوتکنولوژی و صنایع وابسته به آن، گردشگری، توریست و صنایع وابسته به آن است و 20 درصد دیگر در سایر زمینه ها تمرکز دارد.

به طور کلی میتوان اهداف و راهبردهای پارک علم و فناوری استان اردبیل را به طور خلاصه در ابعاد زیر نام برد:

• توسعه زیرساخت ها و استقرار واحدهای فناور استان
• بهبود جايگاه فعاليت‌هاي دانش‌محور و فناورانه استان
• توسعه ارتباط صنعت، جامعه و دانشگاه
• عرضه خدمات تخصصی به منظور کسب ثروت، اشتغال تخصصی و توسعه کارآفرینی استان
• تجاري سازي نتايج تحقيقات دانشگاهي و ثروت آفرینی مبتنی بر علم و فناوری.
• توسعه ارتباطات واحدهای فناور
• توسعه ساختارفیزیکی پارک فناوری استان
• توسعه ارتباطات بین‌المللی و تعامل با پارکهای داخل و خارج به منظور جذب و انتقال دانش فنی به استان
• جهت دادن چرخه علم و فناو ري و نوآو ري به ايفاي نقشي مؤثرتر در اقتصاد دانش بنیان در راستای اقتصاد مقاومتی.