رقیب اقتصاد سنتی این روزها چه حال و روزی دارد؟

بازار مشترک- الهام صادقی: پژوهش های صورت گرفته حکایت از این دارد که در بازه زمانی دو دهه گذشته بسیاری از بازارها در جهان، تحولات جدیدی را تجربه کرده اند. آنچه که به بحث کسب و کارهای نوین باز می گردد.
به عبارتی باید گفت در این روند، بیشتر کشورهای جهان با توجه به هزینه های کمتر، پایداری قابل توجه، سودآوری و درآمدزایی به سمت و سوی مشاغلی رفته اند که هم میزان سرمایه گذاری مورد نیازشان را کاهش داده و هم موجب شده تا ویترین بزرگتر و در دسترس تری برای مشتریان خود داشته باشند. 

علاوه بر این در دو سال اخیر هم اگرچه اپیدمی جهانی بیماری کووید19 جدا از مباحث حوزه سلامت، اثرات نامطلوبی بر اقتصاد جهان گذاشته است، اما باید گفت اعمال محدودیت ها و گاهی تشدید آنها موجب شد تا بسترها برای رونق کسب و کار اینترنتی بیش از گذشته فراهم شود و به این ترتیب شاهد بوده ایم که تجارت الکترونیک جان تازه‌ ای به خود گرفته است.

در این میان نکته جالب این است که بررسی های نشان می دهد؛ در این حوزه آسیا بالاترین سهم را داشته است، آنچه که به مقوله اقتصاد میلیارد دلاری استارت‌ آپ ‌ها در دنیا باز می گردد. مقوله ای که شامل حال کشورمان نیز می شود و تا به آنجا که عیسی زارع ‌پور، وزیر ارتباطات با اشاره به افزایش سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی تأکید کرده است که طبق برنامه ارائه شده، در کشورهای توسعه ‌یافته که به فروش نفت وابسته نیستند، اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص داخلی‌ به ۳۰ درصد هم رسیده است، رقمی که در کشورما بین ۳ تا ۶ درصد است، براین اساس هدف گذاری شده تا سهم ایران در این زمینه در این زمینه در افق ۱۴۰۴ به ۱۰ درصد برسد.

اصلی ترین ابزارها اقتصاد دیجیتال چیست؟

در کنار آنچه که اشاره شد شاید جالب باشد بدانید که در حال حاضر مهمترین ابزار که نقش مهمی در رونق اقتصاد دیجیتال دارد، گوشی ‌های هوشمند تلفن همراه بوده که دسترسی آسان به بازارهای مجازی را برای تهیه انواع کالا و خدمات فراهم آورده اند.
براین اساس هر روز به میزان محبوبیت شان در جهان از این بابت نیز افزوده می ‌شود. این در حالی بوده که در حال حاضر آمارهای استفاده از تلفن ‌های همراه هوشمند در دنیا رقمی بیش از پنج میلیارد مورد برآورد شده است، ضمن اینکه پیش بینی ها حکایت از این دارد که کمتر از چهار سال دیگر به عبارتی سال ۲۰۲۵ دستکم ۶۶۳ میلیون نفر به تعداد افرادی که از تلفن همراه استفاده می کنند در جهان اضافه خواهد شد.
اگر بخواهیم نگاهی آماری نیز به این موضوع داشته باشیم، باید عنوان کرد که میزان ضریب نفوذ تلفن همراه در منطقه آسیا-اقیانوسیه در سال ۲۰۱۹ میلادی رقمی در حدود ۴۸ درصد معادل دو میلیارد برآورد شده بود، این در حالی بوده که پیش بینی ها حکایت از این امر دارد که ضریب نفوذ اینترنت تا سال ۲۰۲۵ در منطقه آسیا - اقیانوسیه به ۶۱ درصد خواهد رسید. آنچه که نشان می دهد دو قاره اشاره شده از این نظر از پشتوانه های مورد نیاز جهت توسعه تکنولوژیکی برای رشد اقتصادی روند پرشتابی را تجربه می کنند.

سهم بالای شبکه های اجتماعی از کسب و کارهای مجازی

نتیجه آنچه که اشاره شد، این بوده که درصد بالایی از کسب ‌و کارهایی که در فضای مجازی کالا و خدمات مورد نیاز را به مشتریان خود عرضه می کنند، در کنار وب ‌سایت های فروش خود از شبکه‌های اجتماعی هم بهره می برند.
موضوع آنجا جالب تر می شود که سهم شبکه های اجتماعی رقمی در حدود 78 درصد عنوان شده است و براین اساس می توان گفت؛ سهم چنین شبکه هایی بیش از پیام رسان ها و سایت ها است. ضمن اینکه بالاترین عدد در میان شبکه های اجتماعی نیز به اینستاگرام و واتس اپ تعلق دارد.

اقتصاد دیجیتال رقیبی تازه نفس برای اقتصاد سنتی

در این میان هم اشاره به این موضوع نیز ضرورت دارد که می توان عنوان کرد؛ اقتصاد دیجیتال این روزها به نوعی رقیبی جدی برای اقتصاد سنتی به شمار می رود و با توجه به اینکه راه‌ های جدیدی برای رفع نیازهای افراد جامعه تعریف کرده است، همچنین در بحث اجرای وظایف و عملکردهای قدیمی نیز ورود داشته می تواند بر بازار سنتی نیز اثرگذار باشد. 
براین اساس به نظر می رسد؛ عرضه کنندگان کالا و خدمات مختلف نیز برای جا نماندن از این قافله باید خود را به روز کنند. به طور نمونه می توان گفت اکنون خریدهای مختلف مانند اقلام سوپرمارکتی، کتاب، البسه، کیف و کفش، انواع ابزار و ... بازار آنلاین خوبی برای خود رقم زده که در مجموع در حال جایگزینی با ‌فروشگاه های سنتی است.
زیرا که اقتصاد ديجيتال مزیت های فراوانی با خود به همراه دارد، مواردی که شامل صرفه جویی در وقت مشتریان، کاهش ترددهای درون شهری و... می شود.

توسعه پارک های اقتصاد دیجیتال

با توجه به آنچه که بیان شد، اکنون برخی از مسئولان امر صحبت از این موضوع به میان آورده اند که باید امکانات و زیرساخت‌ های مورد نیاز برای راه ‌اندازی پارک های اقتصاد دیجیتال در کشور فراهم شود، به طور نمونه خرداد ماه گذشته محمد جعفر صدیق‌ دامغانی ‌زاده، مشاور وقت وزیر فناوری اطلاعات و ارتباطات و رئیس پارک اقتصاد دیجیتال کشور عنوان کرده بود؛ باید تأمین بازار فروش و اقتصاد شتاب ‌دهنده ‌ها در پارک اقتصاد دیجیتال سمنان در دستور کار قرار گیرد.
ضمن اینکه در آن زمان وی از آمادگی برای تخصیص اعتباری هفت میلیارد ریالی جهت خریداری تجهیزات فنی ویژه پارک اقتصاد دیجیتال در سمنان خبر داده بود.
البته در این زمینه در سال گذشته تفاهمنامه هایی منعقد شده هرجند که به نظر می رسد تاکنون آنگونه که باید و شاید ثمربخش نبوده است.
زیرا با مروری بر آمارها به این موضوع پی می بریم که در کشورهای پیشرفته از نظر اقتصادی، فناوری اطلاعات سهم ۱۵.۵ درصدی دارد، با این وجود اما عدد و رقم موجود در کشور ما حدود۶.۵ درصد است. در این راستا البته برخی کارشناسان تاکید داشته اند که برای افزایش این رقم باید موانع موجود مرتفع شده و بسترهای لازم برای رشد کسب ‌و کارهای نوپا فراهم آید، ضمن اینکه استفاده از دانش بومی نخبگان هم می ‌تواند این عدد را به مقدار قابل توجهی افزایش دهد و به میانگین جهانی برساند.

دلنگرانی جدی برای کسب و کارهای نوین

این در حالی است که در کنار همه آنچه که عنوان شد، اما این روزها برخی از مباحث طرح شده دلنگرانی هایی را در خصوص محدود کردن اینترنت به میان آورده است، آن هم در شرایطی که گفته می شود، تحقق این امر می تواند مانع جدی بر سر راه رشد اقتصادی کسب و کارهایی باشد که در فضای مجازی راه افتاده اند.
دلنگرانی که حتی عبدالرضا نوروزی، عضو کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران هم به آن اشاره کرده است، اینکه اینترنت در حال حاضر به ابزارب مهم برای پیشبرد کارهای تجاری، شخصی و اداری تبدیل شده است و نمی‌ توان از آن پرهیز کرد. براین اساس درصورتی که مسئولان تصمیم بگیرند محدودیت‌ هایی برای بهره‌گیری از این فضا ایجاد کنند تردید نکنید که در سال‌ های آینده پشیمان خواهند شد.
ضمن اینکه نیاید از یاد برد که با توسعه شبکه‌ های ارتباطی و صنعت فناوری اطلاعات فرصت‌ هایقابل توجه اقتصادی و بسترهای لازم جهت توسعه اقتصاد دیجیتال فراهم می ‌شود. موضوعی که امیر هوشنگ حیدری، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور نیز بر آن تاکید کرده است.

ضعف نظارتی در فروش های آنلاین

در این میان اما در مواردی شاهد هستیم که از مقوله ضعف نظارتی در فروش های آنلاین به عنوان نقطه ضعف جدی در این زمینه یاد می شود. آنچه که نوروزی درباره آن بیان کرده است؛ گزارش‌ های متعددی به‌ دست ما رسیده مبنی بر اینکه در خریدهای اینترنتی یا کالا اشتباه به ‌دست خریدار رسیده یا اقلام تحویل داده شده کیفیت مورد نظر را نداشته اند. آنچه که به طور قطع اصلی ترین دلیلش این بوده که هنوز زیر ساخت ‌های لازم در این زمینه اعمال نشده است. شاید به این دلیل که به یکباره و با شیوع اپیدمی کرونا به یکباره آمارهای مربوط به کسب و کار مجازی شدت گرفته و آنها زمان لازم را برای نظارت بر عملکرد کسب ‌و کارهای آنلاین در اختیار نداشته اند.
البته وی این وعده را داده است که است که مشکلات و معضلات شناسایی شده‌ اند و هم ‌اکنون مسئولان امر قادر هستند با مشورت گرفتن از کارشناسان و بخش‌ خصوصی شرایط را برای اعمال نظارت بهتر برعملکرد کسب و کارهای آنلاین فراهم کند.
ضمن اینکه نباید از این موضوع نیز غافل شد که توسعه کسب وکارهای کوچک و متوسط به طور قطع رمز توسعه اقتصادی دهه آینده خواهد بود. مشاغلی که به طور قعط از راه کارآفرینی، نوآوری و پویایی صنعت، ایجاد فرصت‌ های شغلی و افزایش درآمد بر اقتصاد جهانی نیز تاثیرگذار هستند و این روزها در این زمینه شاهد هستیم که فراهم شدن رونق چنین مشاغلی در فضای مجازی توانسته در زمینه های مختلف نیازهای این قبیل کسب و کارها را بر طرف کرده و به بازار آنها نیز به میزان زیادی رونق بخشد.

به طور قطع بهره گیری از فناوری های نوین فرصت ‌های بی‌ شماری را در حوزه های مختلف فراهم می آورد که یکی از آنها مواردی بوده که در مقوله مشاغل و کسب و کارهای آنلاین جای می گیرد. از این رو به طور قطع گسترش دسترسی به شبکه ارتباطات بین‌ المللی در جهان نیز از اهمیت به سزاییی برخوردار است.
ضمن اینکه نباید فراموش کرد برای جلوگیری از هر گونه بهره برداری نادرست و سوء استفاده های کلاهبردارانه در این زمینه همچنین ارائه خدمات بهتر به مشتریان در کسب و کارهای مجازی باید الزامات این بستر را در نظر گرفته ضمن اینکه به طور قطع در نظر گرفتن ایجاد ابزارهای نظارتی جهت جلب اعتماد بیشتر مشتریان خدمات و کالا از این بازارها نیز باید مدنظر قرار گیرد، تا افراد با خاطری آسوده اجناس و دیگر خدمات موردنیازشان را از این طریق تهیه کنند. ضمن اینکه اکنون جهان با شتاب قابل توجهی به سمت و سوی بهره گیری از ابزارهای دیجیتال می ‌رود و براین اساس در آینده ای نه چندان دور تعداد قابل توجهی از فعالیت‌ های در جامعه با فناوری اطلاعات ارتباط بسیار نزدیکی خواهند داشت.