استان قزوین را بهتر بشناسید

معرفی استان قزوین

بازار مشترک: استان قزوین یکی از ۳۱ استان ایران با مرکزیت شهر قزوین است و در بخش شمال غربی این کشور واقع شده‌است و با مساحت ۱۸٬۵۴۹ کیلومترمربع، جمعیتی در حدود 1600000 نفر را در خود جای داده است.

این استان از سمت شمال شرقی با استان مازندران، از سمت شمال با استان گیلان، از سمت شرق و غرب به ترتیب با استان‌های تهران و زنجان و از جنوب با استان‌های مرکزی و همدان همسایه می‌باشد.

استان قزوین در سال ۱۳۷۵ از استان تهران جدا شد و به همراه تاکستان از استان زنجان تشکیل استان تازه‌ای با مرکزیت قزوین را داد.  

این استان با دارا بودن تنها ۱ درصد از مساحت کشور نزدیک به ۸ درصد در اقتصاد و تولیدات ایران نقش دارد.

قزوین از استان‌های لرزه‌ خیز ایران است.

این استان از استان‌های تاریخی ایران بوده و آثار باستانی زیادی را در خود جای داده‌است به‌طوری‌که ۱۱ درصد از آثار تاریخی ملی ثبت شده کشور در استان قزوین قرار دارد و از این نظر رتبه نخست را در ایران دارد.

منطقه گردشگری و تاریخی طارم سفلی در شمال غربی استان از جاذبه های این استان است که قلعه سمیران نیز به عنوان کهن ترین اثر تاریخی استان در این منطقه واقع است.

نوشته‌های باستانی یونان قزوین را با نام «راژیا» معرفی می‌کند و پس از آن در نوشته‌های اروپایی این شهر با نام شهر باستانی «آرساس» یا «آرساسیا» شناخته می‌شده‌است.

منطقه کوهستانی این استان در شمال قرار دارد که دهستان‌های الموت، رودبار و قسمتی از کوهپایه اقبال پشگلدره را در بر می گیرد. 

بیشتر بخوانید:

ایران را بهتر بشناسید

در این قسمت به صورت کلی بخش های زیر را به مرور می کنیم:

اقتصاد استان قزوین

صنایع و معادن استان قزوین

کشاورزی و دامپروری استان قزوین

گردشگری استان قزوین

حمل و نقل استان قزوین

هتل های استان قزوین

انرژی استان قزوین

علم و فناوری در استان قزوین

با کلیک بر روی هر کدام میتوانید درباره آن موضوع بیشتر بخوانید. (در حال بروز رسانی)

مشخصات کلی استان قزوین

مساحت: ۱۸٬۵۴۹ کیلومتر مربع

جمعیت : حدود 1600000نفر

مرکز: شهر قزوین

دین: اکثریت اسلام-شیعه

زبان: فارسی

موقعیت جغرافیایی: شمال غربی ایران

همسایگان استان قزوین:

 شمال: استان گیلان

شمال شرقی: استان مازندران

شرق: استان تهران، استان زنجان

جنوب: استان مرکزی، استان همدان

قزوین، پایتخت قزوین

قزوین یکی از شهرهای ایران است که در قسمت مرکزی این کشور واقع شده و مرکز استان قزوین است. این شهر در گذشته برای مدتی پایتخت ایران نیز بوده‌ است. 

تاریخچه و ریشه شهر قزوین به دوران ساسانیان باز می‌گردد زمانی که به دستور شاپور پادشاه ساسانی رونق یافت. قزوین شاه‌راه اقتصادی جاده ابریشم، سال‌ها محل گذر تجار و بازرگانانی بود که کالاهای خود را از شرق به غرب می‌بردند.   

قزوین پایتخت بزرگ خوشنویسی ایران است و از جمله خوشنویسان معروف خط پارسی می‌توان به میرعماد قزوینی اشاره کرد.

قزوین از نظر تعداد اثر تاریخی رتبه نخست در ایران و سوم در جهان را دارد که از این آثار کهن و باستانی گوناگون می‌توان کاروان‌سرای سعدالسلطنه، مسجد جامع قزوین، میمون قلعه، حمام قجر، آب انبار سردار، پیغمبریه، کاخ چهل‌ستون، امامزاده حسین و خیابان سپه (اولین خیابان ایران) نام برد.

قزوین به علت دارا بودن 2500 هکتار باغستان کهن در اطراف شهر و وجود بوستان 1400 هکتاری باراجین، از سوی رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور به عنوان شهر پاک ایران انتخاب شد.

شهرهای استان قزوین

مناطق حفاظت شده استان قزوین

استان قزوین دارای 4 منطقه حفاظت شده به نام های الموت، باشگل، طارم سفلی و دانسفهان است.

منطقه حفاظت شده الموت: این منطقه با مساحت 118 هزار هکتار در منطقه كوهستانى بين استان هاى مازندران، تهران، بخش مركزى قزوين و رودبار واقع شده است.

وجود مراتع مناسب، زيستگاه هاى صخره اى و پوشش جنگلى در برخى از نقاط به حضور گونه هاى حيات وحش متنوع در اين منطقه كمك قابل توجهى كرده است.

پوشش جانوری این منطقه شامل بز كوهى، خرس قهوه اى، پلنگ، سياه گوش، گرگ، گراز، شغال، پرندگان شكارى، كبك، مارمولك ها، مارها، وزع، قورباغه و... است.

منطقه حفاظت شده الموت

همچنین از آبزیان این منطقه میتوان به ماهى سفيد رودخانه اى، زردپر، قزل آلا و... اشاره کرد.

منطقه حفاظت شده باشگل: منطقه حفاظت شده باشگل با مساحت ۲۵۳۴۴ هکتار در فاصله ۸ کیلومتری شمال غربی شهر تاکستان در حد فاصل شهرهای تاکستان و ابهر در دامنه‌ جنوبی رشته کوه البرز مرکزی واقع شده است.

پوشش گیاهی منطقه حفاظت شده باشگل از نظر فرم رویشی در منطقه ایران – تورانی واقع گردیده است. گیاهان این منطقه بسیار متنوع و ارزشمند بوده و از نقطه نظر دارویی، علوفه ای و ژنتیکی حائز اهمیت می باشند.

از مهمترین پوشش های گیاهی این منطقه میتوان از گل ماهور، هویج وحشی، آویشن، علف چمن، انواع گل گندم، شیرین بیان، افدرا، زبان گنجشک، سنجد، تبریزی، خارشتر، بومادران و... نام برد.

گونه های شاخص جانوری این منطقه هم شامل گوسفند وحشی، گرگ، روباه قرمز، شغال، گراز، خرگوش، تشی، سمور سنگی معمولی، آهو، عقاب طلایی، چکچک بیابانی، توکای سیاه، بلدرچین، شاه بوف و... است.

منطقه حفاظت شده طارم سفلی: منطقه حفاظت شده طارم با وسعت حدود 47 هزار هکتار، در شمال غربی استان قزوین و همجوار با استان‌های گیلان و زنجان قرار دارد و یکی از زیستگاه های مهم حیات وحشِ به ویژه کل و بز  در کشور است.

پوشش گیاهی منطقه اغلب از خانواده گرامینه و بقولات (انواع گون، خارشتر و اسپرس) است. همچنین وجود درختان کهنسال با قدمت ۹۰۰ سال مانند «سیردان»، از جمله ویژگی‌های طبیعی این منطقه محسوب می‌شود.

منطقه حفاظت شده طارم سفلی

منطقه حفاظت شده دانسفهان: این منطقه با مساحت ۲۷۰۰۰ هکتار در غرب شهرستان بوئین زهرا در اراضی جنوب جاده بوئین زهرا- همدان تحت مدیریت زیست محیطی قرار دارد.

در گذشته شکار بی‌رویه گونه‌های آهو، قوچ و میش در این منطقه، سبب انقراض این جانوران شده است.

این منطقه جهت حفظ جمعیت پرندگان منطقه و احیای گونه‌های منقرض شده آن، «منطقه حفاظت شده» اعلام شده است. 

فرهنگ استان قزوین

از مشخصه‌های بارز فرهنگ، سبک لباس پوشیدن اهالی آن منطقه است که اعتقادات و شرایط آب و هوایی بر آن تاثیرگذار است.

در گذشته پوشش مردان قزوین تشکیل شده بود از کلاه، پیراهن سفید و ساده، تن پوشی به نام ارخالق که پیراهنی جلو باز و بسیار بلند بوده، شلوارهای گشاد و ساده و پاپوش‌شان گیوه‌هایی به اسم جوراب، آجیده و ملکی بوده است.

لباس زنان قزوینی نیز شامل شلیته، یل که نیم‌تنه‌ای است از جنس پارچه تافته با ۱۸ دکمه فلزی، زیر شلیته‌ها شلوار سیاه می‌پوشیدند که در قسمت مچ پا تنگ و بالای آن گشاد بوده و پاپوش زنان گیوه‌های ظریف و کفش‌های چرمی بوده است.

با پیشرفت شهرنشینی در استان، به ندرت لباس محلی این منطقه را می‌توان بر تن ساکنانش دید.    

از مراسمات موجود در این استان میتوان به جشن انار، کشتی پهلو به پهلو، چمچمه خاتون، چوب جنگ، پنجاه به در و... اشاره کرد.

غذاهای محلی استان قزوین شامل قیمه نثار، دم کباب، قیمه آب دار، دیماج، رشته پلو با ماهی، آش شله قلمکار، آش آلو، آش دوغ، آش شیرین، آش دندان کشه، ماش پیاز و... است.

قیمه نثار از غذاهای محلی استان قزوین  

اقتصاد استان قزوین

استان قزوین به علت نزدیکی به پایتخت و دارا بودن بیش از ۳۴۰۰ واحد تولیدی و صادرات غیرنفتی معادل ۴۰۰ میلیون دلار، قدرت تنظیم بازار حدود ۴۰ درصد از جمعیت ایران را داراست.

استان قزوین جز 5 رتبه برتر استانهای صنعتی ایران است.

تاکستان بزرگ‌ترین شهر تات‌نشین ایران در استان قزوین واقع شده و به لحاظ صنعتی یکی از مراکز صنعتی مهم کشور محسوب می‌گردد.

صنایع و معادن استان قزوین

   صنایع: سابقه فعالیت اولین واحدهای صنعتی در قزوین به عصر صفوی بازمی‌گردد و در دوره معاصر نیز با ساخته شدن اولین شهر صنعتی کشور (البرز) در سال ۱۳۴۶، قزوین جایگاه ویژه‌ای در بخش صنعتی کشور پیدا کرد.   

در حال حاضر استان قزوین با دارا بودن ۸ شهرک صنعتی به نام‌های البرز، لیا، کاسپین، آبیک، حیدریه، آراسنج، خرمدشت، حکیمیه و دو شهرک در حال احداث به نام‌های قزوین۲ و شال و نیز ۳ ناحیه صنعتی به نام‌های طارم سفلی، نیکوییه، الموت و بویین زهرا، ضمن فعالیت بیش از ۸۰۰ شرکت صنعتی، این استان از قطب‌های اقتصادی کشور محسوب می‌شود.

از جمله شاخص‌ترین واحدهای صنعتی در سطح قزوین می‌توان به شرکت سیلیس البرز، تولی پرس، مهرام، گلوکوزان وسپهر الکتریک، کاچیران، لوازم خانگی پارس، شیشه لیا، آبگینه، آپادانا سرام، سرامیک البرز، کاشی پارس، واحدهای صنعتی هفت الماس، فولاد البرز، فولاد قزوین، فولاد تاکستان و شیشه قزوین والبته شرکت پاکشو اشاره کرد.

شهرک صنعتی کاسپین در استان قزوین

همچنین از صنایع دستی این استان میتوان از خوشنویسی، نگارگری، موج بافی، گلابتون دوزی، سفالگری، گچ بری، نقاشی روی کاشی، زره بافی، مس گری و... نام برد.

هنر خوشنویسی، از هنرهای اصیل قزوین

معادن: تعداد معادن استان 182 عدد است که تعدادی از آنها نیمه فعال اند.

مزیت عمده معدنی استان قزوین در بهره‌برداری و استخراج سنگ سیلیس، خاک‌های صنعتی، آهک و شن و ماسه است.

بزرگ‌ترین معادن استان قزوین متعلق به شرکت‌های استخراج و مواد اولیه شیشه و ابهر سیلیس‌ است و دیگر معادن مهم استان شامل سیلیس کیسه جین، سیلیس طهماسب آباد و دولومیت آسیان، سرب و روی زه آباد و سرب و روی لک، مس طارم و معادن آهک و شن و ماسه است.

از آنجا که این استان شاهراه اصلی استان‌های مرکزی، غرب و شمال کشور است، صنایع معدنی آن نقش برجسته‌ای در تامین شیشه، کاشی و سرامیک، سیمان و آهک استان‌های مجاور و کشور دارند که نقش این استان را بسیار برجسته و حائز اهمیت کرده است.

متاسفانه استان قزوین فاقد پتانسیل ذخیره آهن مرغوب است و تنها یک معدن فعال در منطقه الموت با استخراج ۲۰ هزار تن آهن در سال فعال است.

معدن مس طارم سفلی در استان قزوین

نفت و گاز و انرژی استان قزوین

ذخایر آبی استان قزوین: در حال حاضر استان قزوین تنها یک سد فعال به نام سد نهب دارد و دو سد کوثر و پرسپانج در حال بهره برداری هستند.

سد نهب به عنوان بزرگترین سد مخزنی استان با ارتفاع ۴۸/۵ متر از پی و طول تاج دو هزار و  ۱۵۶ متر آماده شده است و این سد در فاصله 70 کیلومتری شهرستان قزوین و 45 کیلومتری شهرستان تاکستان در مسیر شهر آبگرم ساخته شده است .

سد نهب در استان قزوین

برق استان قزوین: استان قزوین دارای  یک نیروگاه سوخت فسیلی به نام سیکل ترکیبی شهید رجایی است که برق استان قزوین را تامین میکند.

نیروگاه سیکل ترکیبی شهید رجایی

همچنین ایران با قرار گرفتن در کمربندی خورشیدی، یکی از کشورهای مستعد در حوزه تولید انرژی خورشیدی است و در این میان قزوین به عنوان یکی از استان‌های شاخص در ایجاد و احداث این نوع نیروگاه قرار دارد.

قزوین از ۲ جهت مستعد استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله انرژی های خورشیدی و بادی است:

1.  واقع شدن بخش هایی از مناطق استان از جمله سیاهپوش و کهک در مسیر تونل بادی
2.  بهره مندی تمامی مناطق آن به لحاظ پاکی آب و هوا و بالا بودن از سطح دریا جهت نصب پنل های خورشیدی

پنل های خورشیدی در دشت های استان قزوین

نفت و گاز استان قزوین: قزوین استان نفت خیزی نیست و در حال حاضر پالایشگاه نفت فعالی هم ندارد و قرار است بزودی از پالایشگاه نفت قزوین بهره برداری شود.

بهره برداری و آغاز به کار پروژه پالایشگاه نفتی در قزوین از پروژه هایی است که میتواند با جلوگیری از خام فروشی ارزش افزوده مضاعفی برای کشور و استان قزوین به ارمغان آورد.

همچنین از شرکت های نفت گاز پتروشیمی استان قزوین میتوان از شرکت پترو پالایش الوند، شرکت قطعه سازان مسعود البرز، شرکت کیش سپتیک، شرکت تولید گاز طاها و... نام برد.

کشاورزی و دامپروری استان قزوین

کشاورزی: این استان تنها یک درصد از خاک ایران را به خود اختصاص داده اما سهم بزرگی در تولیدات کشاورزی ایران دارد.

از بین کلیه اراضی موجود در استان قزوین ۴۵۳۰۰۰ هکتار تحت عنوان اراضی کشاورزی و باغات به ثبت رسیده است که زیر کشت محصولات زراعی، باغی و گلخانه‌ای است. حدود ۱۳۰ هکتار از این رقم به گلخانه‌ها اختصاص‌یافته است.

از محصولات قابل کشت این استان میتوان به گندم، جو، یونجه، ذرت، انواع دانه های روغنی، صیفی جات و سبزیجات، انگور، پسته، زیتون و... اشاره کرد.

همچنین استان قزوین دارای جمعیت پایین‌تری نسبت به پتانسیل‌های تولیدی کشاورزی خود است و همین امر قزوین را به‌عنوان صادرکننده محصولات کشاورزی به سایر استان‌ها و نیز سایر کشورها معرفی نموده است.

مزارع گندم استان قزوین

دامپروری: دامدادری استان قزوین از موقعیت مناسبی برخوردار است که به دو شکل صنعتی و سنتی رواج دارد.

یکی دیگر از فعالیت های بخش کشاورزی دراین استان  دامداری است که از موقعیت مناسبی برخوردار است که به دو شکل صنعتی و سنتی رواج دارد. علاوه بر این به دلیل افزایش نیاز مردم منطقه و استان های مجاور به گوشت سفید و تخم مرغ، مراکز پرورش طیور بسیاری نیز در سطح استان تاسیس شده اند.
با گسترش و توسعه مراکز دام و طیور، تولید فرآورده های دامی استان قزوین جایگاه بسیار مهمی در کشور به دست آورده است به نحوی که 45% تولید مرغ مادر تخم گذار،100 %  تولید مرغ اجداد تخمگذار، 10%  تولید تخم مرغ ، 4% شیر، 15% گوشت مرغ و 10% گوشت قرمز کل کشور، توسط دامداران استان قزوین تامین می شود.

همچنین قزوین با پرورش و تکثیر حدود ۱۵ درصد از ماهیان زینتی ایران یکی از قطب های کشور در تولید این نوع ماهی محسوب می شود.

گردشگری استان قزوین

قزوین در گلوگاه ارتباطی استان‌های شمالی و غربی کشور قرار دارد و بسیاری از گردشگران شاید در مسیر تردد خود، از این شهر عبور کرده باشند اما از جاذبه‌های گردشگری و اماکن دیدنی آن غافل باشند. 

تعدادی از مکان های دیدنی استان قزوین

• بازار قزوین
• مسجد جامع قزوین
• قلعه الموت
• دره گرماگلو
• حمام قجر
• سر در عالی قاپو قزوین
• کاخ چهل ستون قزوین
• برج های خرقان
• دریاچه اوان
• روستای زرگر
• آبشار ورچر
• قله سیالان
• خانه تاریخی زعیم
• قلعه لمبسر
• غار سفیدآب
• قبرستان دانسفهان
• پیست اسکی کامان
• سرای خوش نویسان قزوین
• تیمچه سرباز
• و...

قلعه الموت

دریاچه اوان

بازار قزوین

حمام قجر

روستای زرگر

کاخ چهل ستون قزوین

دره گرماگلو

پیست اسکی کامان

آبشار ورچر

برج های خرقان

حمل و نقل استان قزوین

در استان قزوین سه راه برای سفر و حمل و نقل از نقطه ای به نقطه دیگر از کشور وجود دارد: حمل و نقل جاده‌ای، حمل و نقل ریلی و حمل و نقل هوایی.

ریلی: ایستگاه راه‌آهن قزوین مربوط به دوره پهلوی است و در قزوین، داخل مجموعه سعد السلطنه واقع شده و این اثر در سال 1384 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

اکنون نیز با توجه به قرار گرفتن قزوین در شاهراه مبادلاتی کشور، این استان در مسیر راه آهن تهران به شمال غرب کشور قرار گرفته‌است و در شهرهای قزوین، تاکستان و آبیک دارای ایستگاه راه آهن می‌باشد.

هوایی: در استان قزوین تنها یک فرودگاه به نام فروگاه قزوین دارد.

فرودگاه قزوین بین المللی نیست و در حال حاضر پرواز هواپیماهای کوچک مسافربری در این فرودگاه امکان پذیر می‌باشد.

فرودگاه قزوین

زمینی: استان قزوین دارای جاده های بسیاری برای سفر به دیگر استان ها را داراست و مسیر جاده ای قزوین، جز مهمترین مسیرهای کشور ایران است.

همچنین ترمینال های مسافربری این استان نیز از اهمیت بالایی در جا به جایی مسافر دارند.

شهر قزوین تنها دارای یک ترمینال مسافربری به نام ترمینال قزوین است.

حمل و نقل عمومی داخل استان به دسته تقسیم میشود:

• بی آر تی ( شهر قزوین)
• اتوبوسرانی
• تاکسیرانی

هتل های استان قزوین

استان قزوین با توجه به وسعت کمی که دارد، اما مکان های تاریخی و گردشگری این استان باعث شده هر ساله گردشگران زیادی به این استان سفر کنند.

از مهمترین هتل های استان قزوین میتوان به هتل ایرانیان قزوین، هتل البرز قزوین، هتل مرمر قزوین، هتل نویذر الموت و... اشاره کرد.

هتل ایرانیان قزوین

علم و فناوری استان قزوین

در استان قزوین تعداد 28 مرکز علمی و دانشگاهی تعریف شده است.

استان قزوین میزبان 49 همایش علمی تخصصی و 4 سخنرانی علمی بوده است و پژوهشگران دانشگاهها و مراکز علمی استان قزوین, 32053 مقاله علمی شامل 4136 مقاله ژورنالی و 18458 مقاله در همایشهای علمی داخلی و 4136 مقاله بین المللی منتشر نموده اند.

از مهمترین مراکز دانشگاهی این استان میتوان از دانشگاه بین المللی امام خمینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آبیک و... نام برد.

همچنین پارک علم و فناوری قزوین از اسفند سال ۱۳۹۰ در فضایی به مساحت ۳۰ هکتار ذیل وزارت علوم،تحقیقات و فناوری در حال فعالیت می باشد.

این پارک به لحاظ جغرافیایی در نزدیکی ۲ مرکز مهم دانشگاهی استان واقع شده است و فاصله آن تا نزدیکترین شهر صنعتی کمتر از ۱۵ کیلومتر است.

مراکز نوآوری با همان ایده جذب خلاقیت‌ها و نوآوری‌های افراد ایجادشده‌اند و به دنبال عرضه یک محصول به بازار هستند، البته محصولی که بر مبنای دانش و پژوهش ساخته شده باشد.

آن‌ها با تأمین بودجه فعالیت خود از شرکت‌هایی که به آن‌ها وابسته‌اند و یا شرکت‌هایی که طرح‌ها را به آن‌ها می‌فروشند به حیات خود ادامه می‌دهند، البته سهمی از بودجه در نظام حاکم هر حکومت هم دارند.

پارک علم و فناوری قزوین