چرا روابط ترکیه و روسیه پیوسته در فراز و نشیب است؟

 دکتر سید جلال ابراهیمی- مدیر مرکز پژوهش و تحقیقات ایران و ترکیه: اگر اختلافات دید و نظر در مورد مداخلات نظامی ترکیه را در سوریه که خوشایند دیپلماسی روسیه نیست کنار بگذاریم در مقابل ترکیه و روسیه مساله اوکراین وجود دارد.
ترکیه الحاق کریمه را به روسیه بر سمیت نشناخت و این عدم قبول هر روز شاخه های جدیدی از اختلاف نظرها و دیدگاه ها را در دیپلماسی بین روسیه و ترکیه مطرح می کند.
اوکراینی ها در شرایط زمانی حاضر خود را در تحت فشار و تهدید روسیه می دانند و این عدم احساس امنیت از عامل خرید تسلیحات از ترکیه شده و روسیه از این که ترکیه به اوکراین تسلیحات نظامی و دفاعی می فروشد و نیروی دفاعی اوکراین را تقویت می کند ناخوشنود است. خرید هواپیمای بدون سرنشین بر این نارضایتی افزوده است.
حجم خرید تسلیحات دفاعی اوکراین از ترکیه ظرفیت بالایی را از کارخانجات صنایع نظامی ترکیه را پر کرده است. در دوره اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، اوکراین یکی از مراکز بزرگ تولید صنایع هوایی برای اتحاد جماهیر شوروی بود در این جمهوری انواع هلی کوپتر، انواع هواپیما (چه کوچک و بزرگ) و موتورهای هوانوردی تولید می شد.
عمق همکاری های اقتصادی به خصوص در صنایع نظامی بین ترکیه و اوکراین هر روز بیشتر می شود و این امر موجبات ناخوشنودی و نارضایتی کرملین به ویژه ولادمیر پوتین را فراهم کرده است.
ایلتر معتقد است که بین روسیه و ترکیه رقابت فشرده ای در جریان است.
دخالت ترکیه در ماجرا جنگ قره باغ و طرفداری آشکار و پنهان او از آذربایجان هیچ به مزاق روسیه خوش نیامد.
ترکیه سعی دارد بازیگر و آکتور اصلی صحنه دیپلماسی منطقه باشد که در این امر تفکر پان ترکیسم و پان تورانیسم نیز کاملا چشمگیر است.
اردوغان و ناسیونالیست های افراطی و پان ترکیست ها در این اندیشه توسعه طلبانه هستند که نفوذ خود را تا مرزهای ترک نشین چین برسانند.
گفته می شود اگر ترکیه و آذربایجان بتوانند مسائل خود را با ارمنستان حل و فصل کنند و با این کشور روابط بهتری برقرار کنند مسلما رقابت با روسیه بسیار سنگین و سخت خواهد شد.
از طرفی نمایندگی فروش S400 و موشک های کروز برای فروش آن به ترکیه اعلام آمادگی کرد که این امر باعث سردی روابط و نارضایتی اعضای پیمان ناتو خواهد بود و از طرفی روسیه می خواهد بین هم پیمانان ترکیه در ناتو شکاف ایجاد کند و در این میان یک کشمکش از دو سو یعنی ناتو و روسیه به وجود آمده است ولی در پشت صحنه خیلی بی سر و صدا عملیاتی در حال انجام است. گفته می شود هواپیماهای نظامی ترکیه در برنامه های دفاعی ناتو در حوزه کشورهای منطقه بالتیک پروازهای حفاظتی را انجام می دهند.
در این شرایط ترکیه از طرفی در رقابت تنگاتنگ با روسیه در حوزه قفقاز و اوکراین است ولی از طرفی هر دو سعی دارند که این رقابت به یک مناقشه تبدیل نشود و چون در آن صورت امنیت هر دو به خطر می افتد.
هم اکنون منطقه شاهد رقص نمایشی ترکیه و روسیه در یک مسابقه برای گسترش حضور و نفوذ است نتایج این مسابقه نمایشی در آینده نزدیک روشن خواهد شد و احتمال درگیری های منطقه ای و حتی درگیری های سیاسی وجود دارد.
با توجه به نقش منافع اقتصادی و مبادلات بازرگانی دو طرف ترک و روسیه آیا دکترین اقتصادی برنده خواهد شد یا سناریوی دیگری در آینده نزدیک رو خواهد شد.
در این میان ایران قوی ترین کشور منطقه رقابت پنهان و آشکار با ترکیه دارد ولی این دو کشور تا کنون توانسته اند با همه موارد پیش آمده از هر گونه مناقشه و درگیری با روش های دیپلماسی دوری کنند ولی احتمال این است عین جنگ سردی که سالیان قبل بین آمریکا و شوروی سابق وجود داشت و ترکیه و روسیه نیز وارد این مرحله شوند.
روسیه می خواهد سرزمین های جماهیر شوروی سابق را در زیر سلطه خود درآورد و ترکیه نیز می خواهد حضور خود را در قفقاز و آسیای میانه گسترش دهد و ایران ناظر که قدرت قوی منطقه است اجازه دخالت جویانه و مستقیم ترکیه را در منطقه نخواهد داد چه به صورت دخالت مستقیم ترکیه چه با همکاری آذربایجان و ارمنستان و سایر کشورهای هم پیمان آن ها.