استان البرز را بهتر بشناسید

معرفی استان البرز

بازار مشترک: استان البرز سی و یکمین استان ایران است و دلیل نامگذاری این استان به این دلیل است که در البرز مرکزی جای گرفته است. 

استان البرز در سال ۱۳۸۹ طبق مصوبه مجلس شکل گرفت و طبق طرحی پیشنهادی، کرج به عنوان مرکز استان در نظر گرفته شده‌ است.

استان البرز در جنوب ارتفاعات البرز مرکزی واقع شده است و بخش مهمی از رشته کوه البرز، از شمال این استان میگذرد.

این استان به دلیل نزدیکی به ارتفاعات رشته کوه البرز، زمستانهایی به نسبت سرد و تابستان هایی معتدل دارد.

تنوع آب و هوایی و قرار گرفتن استان البرز در ارتفاع بالای 1300 متر باعث تولید سالانه ۱۲ میلیون گل رز، با گلبرگ‌های بزرگ و با ماندگاری بالا شده‌است و از صادرات این استان به شمار میرود.

استان البرز  به مساحت 5833 کیلومتر مربع، جمعیتی در حدود 4 میلیون نفر را در جای داده است و جز استان های پرجمعیت کشور است.

آثاری از دوران باستان که قدمت آن به بیش از شش هزار سال می‌رسد، در منطقه‌ای به نام تپه ازبکی (در شهرستان نظرآباد) کشف شده که دارای بقایای فرهنگی پیش از تاریخ و اوایل دوران تاریخی ایران از نیمه اول هزاره هفتم تا نیمه عنخست هزاره اول پیش از میلاد یعنی دوران مادها است.

بیشتر بخوانید:

ایران را بهتر بشناسید

در این قسمت به صورت کلی بخش های زیر را به مرور می کنیم:

اقتصاد استان البرز

صنایع و معادن استان البرز

کشاورزی و دامپروری استان البرز

گردشگری استان البرز

حمل و نقل استان البرز

هتل های استان البرز

انرژی استان البرز

علم و فناوربی در استان البرز

با کلیک بر روی هر کدام میتوانید درباره آن موضوع بیشتر بخوانید. (در حال بروز رسانی)

مشخصات کلی استان البرز

مساحت: 5833 کیلومتر مربع

جمعیت : حدود 4 میلیون نفر

مرکز: شهر کرج

دین: اکثریت اسلام-شیعه

زبان: فارسی

موقعیت جغرافیایی: شمال ایران

همسایگان استان البرز:

 شمال: استان مازندران

شرق: استان تهران

غرب: استان قزوین

جنوب: استان مرکزی

کرج، پایتخت البرز

کرج مرکز استان البرز، مرکز شهرستان کرج و یکی از کلان‌شهرهای ایران است.

این شهر با نزدیک 1700000 نفر جمعیت، چهارمین شهر پرجمعیت ایران است و کلان‌شهر کرج نیز بیست و دومین کلان‌شهر پرجمعیت خاورمیانه است.

کرج در ۳۶ کیلومتری غرب تهران، در کرانهٔ غربی رود کرج و در دامنهٔ جنوبی رشته کوه البرز با وسعت ۱۶۰ کیلومتر مربع قرار دارد و تا قبل از تشکیل استان البرز در سال ۱۳۸۹ استانی مستقل شود، جزو استان تهران بود.

 این شهرستان از شمال به شهرستان چالوس، از شرق به شهرستان تهران، از جنوب به شهرستان شهریار و از غرب به شهرستان ساوجبلاغ و شهرستان اشتهارد محدود است.

کرج پس از تهران بزرگ‌ترین شهر مهاجرپذیر ایران است و به همین دلیل به آن لقب «ایران کوچک» داده شده‌است.

منطقهٔ کرج به لحاظ اقلیمی تحت تأثیر ارتفاعات البرز و درهٔ چالوس و رودخانهٔ کرج قرار دارد که موجب خنک و مرطوب‌تر شدن این منطقه نسبت به تهران می‌گردد و این تمایز تقریباً در تمام طول سال مشاهده می‌گردد.

شهرهای استان البرز

مناطق حفاظت شده استان البرز

در استان البرز تنها دو منطقه حفاظت شده وجود دارد: منطقه حفاظت شده رودخانه کرج و منطقه حفاظت شده البرز مرکزی.

منطقه حفاظت شده رودخانه کرج: رودخانه کرج به عنوان یکی از پرآب ترین رودخانه هاي دامنه جنوبی البرز از سال 1346 در ردیف رودخانه هاي تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار گرفته است.

رودخانه حفاظت شده کرج تامین کننده آب شرب تهران، آب کشاورزي مناطق همجوار و منبع تامین برق کشور است.

محدوده تحت حفاظت رودخانه کرج شامل رودخانه کرج و رودخانه هایی که به آن میریزند از سر چشمه (ارتفاعات کندوان، دیزین کوه خرسنگ و...) تا پل جاده کرج- تهران با طول تقریبی 75 کیلومتر در تمام طول مسیر خود از شیب تند دره ها و صخره ها عبور مینماید.

قزل آلاي خال قرمز، قزل آلاي رنگین کمان، ماهی خیاطه، سس ماهی و ماهی سرمخروطی سیاه فلس (سگ ماهی، عروس ماهی یا مار ماهی) از جمله ماهیان موجود در رودخانه کرج هستند.  

رودخانه کرج

منطقه حفاظت شده البرز مرکزی: مساحت کل منطقه حفاظت شده البرز مرکزی ۳۹۸,۸۲۶ هکتار میباشد که 64119 هکتار آن در استان البرز واقع است و سال 1346 به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد.

  به دلیل تنوع ماکرو کلیماها و وجود رویشگاه های مختلف آلپینی، کوهپایه ای و نیمه آلپینی، مرطوب و... طیف وسیعی از گیاهان شامل گیاهان مرتعی درمنه زار، خلنگ زار، جوامع بردبار به شوروی، جنگلهای پراکنده و... در سطح اراضی استان به صورت طبیعی می رویند.

از دیگر پوشش های گیاهی این منطقه میتوان به زرشک، بادام کوهی، ازگیل، توس، ولیک و... اشاره کرد.

همچنین در پوشش جانوری این منطقه حفاظت شده میتوان از انواع خفاش، گراز، خرس قهوه ای، روباه، گرگ، مارمولک، مار، سوسمار و... نام برد.

منطقه حفاظت شده البرز مرکزی

فرهنگ استان البرز

استان البرز به دلیل اینکه سالها در استان تهران قرار داشت، فرهنگ مشابهی همچون تهران دارد و به دلیل اینکه جز استانهای مهاجرپذیر است و  جمعیت زیادی از آن از شهر ها و روستاهای دیگر به البرز مهاجرت کرده اند، افرادی با فرهنگ ها و آیین های مختلف هستند که در کنار یکدیگر توانسته اند زندگی کنند و این استان پذیرای فرهنگ های مختلفی است که کم کم به یک فرهنگ واحد نزدیک شده اند.

همچنین استان البرز هم بی‌نصیب از سفره غذاهای محلی نیست و از غذاهای محلی آن میتوان به مرجو خورش، حلیم با گوشت گوسفند، یوان آش، ترشی آش و خوراک لوبیا پیله اشاره کرد.

مرجو خورش از غذاهای اصیل طالقان در استان البرز

اقتصاد استان البرز

استان البرز در بخش کشاورزی به دلیل داشتن شرایط اقلیمی ممتاز، خاک حاصلخیز کیفیت مناسب و مطلوب آب های سطحی و زیرزمینی، وجود شرایط کشت دوم و سوم در برخی نقاط، وجود نهالستان برای عرضه به کل کشور و به ویژه امکان تصفیه و بازیافت فاضلاب در بخش کشاورزی دارای موقعیتی استثنایی است و یکی از استان های مهم کشور در بخش تولید محصولات کشاروزی محسوب می شود و بازار اقتصادی خوبی را در این استان رونق بخشیده است.

گستردگی صنایع تبدیلی و غذایی دراستان، وجود زمینه ی سرمایه گذاری در توسعه و گسترش کشت های گلخانه ای برای تولید محصولات جالیزی، امکان گسترش ظرفیت های توسعه صادرات با وجود فرودگاه پیام، وجود پتانسیل ژنتیکی دامی در دامپروری و امکان پرورش ماهی های سرد آبی از جمله موارد بارز مشاغل اقتصادی در کرج است.

همچنین بیشتر شاغلان استان البرز به ترتیب در بخش خدمات، صنعت و کشاورزی مشغول هستند.

صنایع و معادن استان البرز

صنایع استان البرز: استان البرزی استانی به نسبت صنعتی به حساب میا آید و از صنایع اقتصادی فعال و مهم در این استان می توان صنایع غذایی، نساجی، چرم سازی، صنایع سلولزی، کشاورزی و... را نام برد.

در این استان شهرک های صنعتی زیادی زیادی وجود دارد که میتوان از مهمترین آنها به شهرک صنعتی اشتهارد، شهرک صنعتی سپهر نظرآباد، شهرک صنعتی هشتگرد، شهرک صنعتی سیمین دشت، شهرک صنعتی بهارستان و... اشاره کرد.

شهرک صنعتی اشتهارد

همچنین استان البرز نیز از صنایع دستی بی بهره نیست و از مهمترین آنها میتوان از منبت کاری، مصنوعات چرمی، آهنگری هنری، سازهای سنتی، معرق چوب و... نام برد.

منبت کاری

معادن استان البرز: حدود ۱۵۰ مجوز معدنی و معدن در استان البرز وجود دارد و حدود ۵۰ درصد این معادن، معادن شن و ماسه و مصالح ساختمانی است.

از مابقی منابع معدنی استان البرز میتوان به سنگ آهک، گچ، مس، ذغال سنگ، نمک، سیلیس، و... اشاره کرد.

متاسفانه معادن این استان، از فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی در رنج است که این موضوع با کمبود نقدینگی گره خورده است.

همچنین قدیمی ترین معدن زغال سنگ کشور به نام معدن گاجره در این استان قرار دارد.

نفت، گاز و انرژی استان البرز

ذخایر آبی استان البرز: این استان نیز برای تامین آب شرب و کشاورزی خود نیاز به ذخایر آبی بالایی دارد تا بتواند در فصول کم آب استان، ذخایر آبی داشته باشد و از آن استفاده کند.

در استان البرز دو سد مهم وجود دارد که از این دو سد، برای تهران هم استفاده میشود، سد امیرکبیر (سد کرج) و سد طالقان.

سد امیرکبیر که سد کرج هم نامیده می‌شود، بر رودخانه کرج در ۲۵ کیلومتری شمال شهر کرج و کنار جادهٔ چالوس احداث شده و اولین سد چندمنظوره ایران است.

سد امیرکبیر (سد کرج)

برق استان البرز: صنعت برق در این استان به‌عنوان تأمین‌کننده انرژی و یکی از مهم‌ترین صنایع زیرساختی، نقش برجسته‌ای را در توسعه صنعتی ایفا می‌کند. 

شرکت توزیع نیروی برق استان البرز در محله کوی مدرس کرج و بلوار امام رضا واقع شده است و در سال 1386 از بدنه شرکت برق منطقه ای تهران جدا شده و مستقلا زیر نظر شرکت توانیر، وظایف مربوط به توزیع نیروی برق شامل انجام کلیه خدمات فـنی ، اداری و مالی مورد نیاز متقاضیان و مشترکین برق را در حوزه عملکرد شرکت انجام می دهد.

همچین از سد امیرکبیر برای تولید انرژی برق آبی جهت کمک به شبکه سراسری برق استفاده میشود.

نفت و گاز و استان البرز

استان البرز استان نفت خیزی نیست اما در این استان پالایشگاه نفت وجود دارد.

پالایشگاه نفت استان البرز از سال 1392 آغاز به کار کرده است و روزانه بالغ بر سه هزار و 500 بشکه بنزین، نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره و نفتال تولید میکند.

این پالایشگاه توسط بخش خصوصی به بهره برداری رسیده است.

همچنین در نیمه اول سال 1367، عملیات گاز رسانی به شهر کرج درمنطقه دولت آباد و چهارصد دستگاه توسط شرکتهای پیمانکاری چون هواپردازی، مان ایران، سی تی یو و... آغاز و پس از حدود 5 سال فعالیت گاز رسانی به پایان رسید.

پالایشگاه نفت البرز

کشاورزی و دامپروری استان البرز

کشاورزی استان البرز: استان البرز با وجود مساحت كم ، هفت درصد محصولات كشاورزي ايران را توليد مي كند.

البرز با برخورداري از 67 هزار هكتار اراضي كشاورزي و باغي 48 صدم درصد اراضي كشاورزي كشور دارد.
محصولات زراعی این استان شامل: گندم ، جو ، کلزا ، ذرت علوفه ای ، یونجه، پنبه و انواع سبزی و صیفی و... است و از انواع محصولات باغی میتوان از جمله هلو ، شلیل ، انواع آلو ، سیب ، آلبالو ، گیلاس ، گردو و... نام برد.

باغ آلبالو در استان البرز

 دامپروری استان البرز: استقرار بزرگترين واحدهاي صنعتي پرورش دام و طيور از جمله واحد دامداري 16 هزار راسي و بزرگترين كارخانه هاي دولتي و خصوصي توليد دارو و واكسن دامي، صنايع تبديلي و تكميلي كشاورزي از ديگر قابليت هاي بخش دامپروری استان است.  

استان البرز در تولیدات محصولات دامی همچون گوشت قرمز، مرغ، تخم مرغ، شیر و... نیز به خودکفایی رسیده است و صادرات به شهر های دیگر نیز دارد.

گردشگری استان البرز

استان البرز یکی از استان‌هایی است که با وجود داشتن مکان‌های بسیار دیدنی طبیعی و تاریخی از دید گردشگران مغفول مانده است.

طبق منابع و اسناد تاریخی و مطالعات باستان‌شناسی آثاری همچون محوطه‌ها، تپه‌های باستانی و ابنیه‌های تاریخی در مناطق کرج، طالقان، ساوجبلاغ و نظرآباد همگی بیانگر و معرف آن است که در ادوار گذشته این منطقه از فرهنگ غنی پیش از تاریخ برخوردار بوده است.

همچنین زیبایی‌های ناشناخته با طبیعتی حیرت انگیز، وجود رودخانه‌های آب شیرین البرز، مانند رودخانه کرج، شاهرود، کردان و چشمه سارهای بسیار زیبا، غارهای طبیعی، آبشارهای مرتفع، کوه‌های بلند، درختان کهنسال، پوشش گیاهی و جانوری متنوع، آب‌های معدنی با خواص درمانی، این استان را به یکی از زیباترین استان‌های گردشگری کشور از لحاظ وجود پدیده‌های طبیعی تبدیل کرده است.
تعدادی از مکان های دیدنی استان البرز

• غار یخ مراد
• کاخ سلیمانیه
• برج تهمینه
• قلعه کیقباد هرنج
• چنار کهنسال
• پارک چمران
• پارک جنگلی جهان نما
• باغ پرندگان چهار باغ
• سد و دریاچه طالقان
• شهرستانک
• رود شور
• آبشار خور
• بام کرج
• آبشار هفت چشمه
• پیست اسکی دیزین
• دشت لاله کندر
• قلعه آغشت
• آبشار کرکبود
• آبشار نوجان
• آبشار چاران
• و...

بام کرج

قلعه آغشت

غار یخ مراد

دشت لاله کندر

پیست اسکی دیزین

دریاچه طالقان

باغ پرندگان چهارباغ

پارک جنگلی جهان نما

آبشار هفت چشمه چالوس

حمل و نقل استان البرز

حمل و نقل در هر استان از اهمیت بالایی برخوردار بوده است که میتوان جز مهمترین قسمت کاری و گردشگری هر استان جای داد.

در این استان سه راه برای سفر و حمل و نقل از نقطه ای به نقطه دیگر وجود دارد: حمل و نقل جاده‌ای، حمل و نقل ریلی و حمل و نقل هوایی.

ریلی: ایستگاه راه آهن کرج یکی از قدیمی ترین ایستگاه های قطار در ایران است که قدمتی 90 ساله دارد.

از این ایستگاه میتوان به مقاصد مشهد، میانه، رشت، زنجان و قزوین سفر کرد.

همچنین قطار شهری خط 5 مترو تهران در سال 77 بین دو ایستگاه تهران-کرج افتتاح شد و به تدریج دیگر ایستگاه ها به آن اضافه شد.

هوایی: استان البرز دارای دو فرودگاه به نام های فرودگاه بین المللی پیام کرج و فرودگاه آزادی صالحیه است.

هدف از ساخت فرودگاه بین المللی پیام کرج در منطقه ویژه اقتصادی، حمل و نقل بار هوایی و پستی، فرآوری کالا، انبارداری، خدمات سردخانه‌ای، صنایع ارتباطات و فناوری اطلاعات و صادرات است.

این فرودگاه از شهریور ۹۷  علاوه بر باری بودن، قابلیت مسافربری هم به خود گرفت و به برخی شهرها از جمله مشهد، کیش، اهواز و... پرواز دارد.

همچنین فرودگاه آزادی صالحیه نیز در نزدیکی نظر آباد و در منطقه صالحیه قرار دارد.

جاده ای: استان البرز نیز از مسیر های جاده ای کمی به نسبت برخی استانها برای خروج از استان برخوردار است.

همچنین به دلیل نزدیکی این استان به تهران و رفت و آمد روزانه بسیاری از مردم، جاده تهران-کرج یکی از پر تردد ترین جاده بین استانی است.

ترمنال های مسافربری نیز بخش جدا ناپذیر از حمل و نقل عمومی هر استان هستند که از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

در کلانشهر کرج تنها یک ترمینال مسافربری است به نام ترمینال شهیدکلانتری کرج که شبانه روزی در حال فعالیت و جابه جایی مسافر هستند.

 حمل و نقل عمومی داخل استان هم از اهمیت ویژه ای برخوردار است و همه روزه بسیاری از افراد، استفاده از حمل و نقل عمومی را به ماشین شخصی ترجیح میدهند.

 استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی داخل استان البرز، به چند دسته تقسیم میشوند:

• قطار شهری
• اتوبوسرانی
• تاکسیرانی

هتل های استان البرز

استان البرز با توجه به اینکه به نسبت مکان های دیدنی طبیعی و تاریخی که دارد، از گردشگری بالایی برخوردار نیست اما مشکلی از نظر اقامت در این استان وجود ندارد.

این استان دارای هتل های مهمی همچون هتل گاجره کرج، هتل جهانگردی دیزین کرج، هتل مرمر کرج، هتل کوروش طالقان، هتل باستانی نگین گچسر، هتل امیرکبیر کرج و... است.

هتل کوروش واقع در طالقان

علم و فناوری در استان البرز

در استان البرز تعداد 23 مرکز علمی و دانشگاهی تعریف شده است.

استان البرز میزبان 19 همایش علمی تخصصی و 5 سخنرانی علمی بوده است. همچنین پژوهشگران دانشگاهها و مراکز علمی استان البرز, 27618 مقاله علمی شامل 3636 مقاله ژورنالی و 15710 مقاله در همایشهای علمی داخلی و 3636 مقاله بین المللی منتشر نموده اند.

از مهمترین دانشگاه های استان البرز میتوان به دانشگاه علوم پزشکی البرز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلاکمی واحد هشتگرد، دانشکده محیط زیست و... اشاره کرد.

دانشکده علوم پزشکی البرز

پارک علم و فناوری استان البرز در سال 1370 در فضایی به وسعت حدود 90 هکتار در منطقه هلجرد کرج،‌ اولین گام خود را برداشت و در سال 1386 در نشست کمیته تخصصی فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مجوز پارک علم و فناوری البرز اخذ و فعالیت رسمی آن از سال 1387 آغاز گردید.

خدمات قابل ارائه به واحدهای فناور بخش خصوصی در پارک علم و فناوری البرز شامل خدمات استقرار، خدمات اطلاع رسانی، خدمات عمومی، خدمات مشاوره‌ ای، خدمات آموزشی، خدمات فنی و تخصصی و خدمات حمایتی مالی است.

پارک علم و فناوری البرز واقع در کیلومتر 5 جاده کرج-قزوین