بازار مشترک: مهدی خورسند کارشناس امور شرق آسیا و قفقاز در گفتگو با خبرنگار «بازار مشترک» به اهداف سازمان همکاری شانگهای اشاره کرد و گفت: سازمان همکاری شانگهای نهادی است که در آن سیاست اخیر جهانی در خصوص نهادگرایی منطقه ای با ابتکار و پیگیری های چین در دنیا دنبال می شود و تعهدات امنیتی، اقتصادی و سیاسی مناطق مختلف دنیا را تحت تاثیر خود قرار داده می دهد. امروزه در دنیا نهادهایی ایجاد شده که از طریق روابط چند جانبه توسعه سیاسی و اقتصادی کشورها را به دنبال داشته است.

 وی با اشاره به وجود نهادهای نوظهور اقتصادی همچون زوئیکس، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و شانگهای خاطرنشان کرد: در طول دولت های گذشته ایران تلاش کرده بتواند در قالب گفتمان جدید جهانی برای خود توسعه اقتصادی، سیاسی و تعاملات چندجانبه ایجاد کند. از آنجایی که کشور ما همواره تحت تاثیر فشارها و تحریم های بین المللی بوده یکی از راه هایی که می تواند کشور را از فشارهای اقتصادی و سیاسی بین المللی خارج کند نهادگرایی های منطقه ای و عضویت در نهادها، سازمان ها و اتحادیه های منطقه ای است.

تاکنون ایران عضو هیچ سازمان منطقه ای نبوده است

این کارشناس مسائل مربوط به اوراسیا با اذعان بر اینکه جمهوی اسلامی ایران علی رغم تلاش هایی که در چند دهه گذشته داشته تاکنون عضو هیچ سازمان منطقه ای موثری نبوده است، تصریح کرد: ایران فقط عضو سازمان همکاری اسلامی بود ولی رئیس جمهور ما در آن اجلاس حضور پیدا کرد و در همان اجلاس بندی در بیانیه پایانی علیه کشور ما قرار داده شد.

علاوه بر این ایران عضو سامان همکاری اکو نیز هست که وزن و تاثیر آنچنانی برای جمهوری اسلامی ندارد. در حال حاضر هم ایران در آستانه پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا است اما فعلا با اعضای این اتحادیه در حال تجارت با تعرفه های ترجیحی هستیم چرا که پیوستن دائمی به آن مستلزم سپری کردن یک بازه زمانی است.

خورسند با بیان اینکه سازمانی که ایران همواره در پی پیوستن به آن بوده سازمان همکاری شانگهای است که با ایده و بن مایه اولیه امنیتی در منطقه شرق شکل گرفته، یادآور شد: در زمان فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی هدف از ایجاد سازمان همکاری شانگهای جلوگیری ازایجاد مشکلات امنیتی بین چین و جمهوری های استقلال یافته بود تا جلوی افراطی گرایی و تروریسم و ابعاد این چنینی گرفته شود اما به یک باره غربی ها فشار وارد کردند که وقتی یک سازمان امنیتی در شرق ایجاد شده احتمالا ناتوی شرق است اما چینی ها با ابتکار برای اینکه فشار بین المللی را ازخودشان بردارند اعلام کردند در کنار سیاستهای امنیتی باید تعاملات اقتصادی در ذیل اعضای سازمان همکاری شانگهای توسعه پیدا کند.

چرا عضویت ایران به تاخیر افتاد؟

وی در پاسخ به این سوال که چرا در این سال ها عضویت ایران به تاخیر افتاد تاکید کرد: کشورهایی مثل هند و پاکستان قبل تر از ما درخواست عضویت دادند اما ما همچنان به عنوان عضو ناظر ماندیم و این کشور ها به عضویت سازمان شانگهای درآمدند.

با توجه به تحریم ها و فشارهای بین المللی که برای ایران وجود داشت اعضای سازمان همکاری شانگهای تمایل نداشتند نگاه امنیتی که در اوایل قرن بیست و یکم بر سر این سازمان وجود داشت با دائمی شدن عضویت ایران دوباره آن نگاه های امنیتی احیا شود اما ایران در طول بیست سال گذشته نشان داد که کشوری اهل گفتگو و مداراست و حاضر است تعاملات زیادی با دنیا داشته باشد و اعضا را مجاب کرد تا عضویت دائم ایران را بپذیرند البته پیوستن دائمی ایران نیازمند سپری کردن یک پروسه 3 الی 4 ساله است. 

کارشناس امور شرق آسیا و قفقاز به بیان چالش ها و منافع موجود در پیوستن ایران به این سازمان پرداخت و گفت: ایران در هیچ سازمان منطقه ای و موثری از نظر سیاسی، امنیتی و فرهنگی عضو نبوده پس با عضویت در یک سازمان موثر با دارا بودن 20درصد خشکی دنیا، بیش از 3 میلیارد نفر جمعیت و یک بازار بزرگ اقتصادی، وزن جمهوری اسلامی ایران در تعمالات بین المللی بسیار بالا می رود.

اگر ایران با این عضویت منافع خودش را به 8 عضو دیگر این سازمان گره بزند قطعا بار هزینه ای تحریم ایران برای غربی ها بالا خواهد رفت چون وقتی منافع ایران با روسیه، چین، هند، پاکستان و کشورهای عضو آسیای مرکزی با هم گره بخورد قاعدتا ایران به راحتی از سوی غربی ها تحریم نخواهد شد. 

از سوی دیگر منافع اقتصادی که می توانیم از محل پیوستن به سازمان شانگهای داشته باشیم دسترسی به بازار بزرگتری است و با توجه به اینکه ما شرایط تحریمی داریم می توانیم با تعمالات اقتصادی درون منطقه ای راه تنفسی برای کشور ایجاد کنیم.

افغانستان برای کشورهای عضو شانگهای بحران مشترک است

خورسند در ادامه توضیح داد: پس از فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی در 30 سال گذشته ابتدا روابط خوبی با کشورهای عضو آسیای مرکزی که ژئوکالتر ایران محسوب می شوند، داشتیم اما این رابط حسنه در طول سالیان گذشته از دست رفته است زیرا بازیگران زیادی بین روابط ایران با کشورهای آسیای مرکزی تداخل ایجاد می کردند پس احتمالا عضویت ایران در سازمان شانگهای می تواند روابط ما را با این کشورها احیا کند.

مولفه های مشترک زیادی با این سازمان امنیتی و اقتصادی داریم و در حال حاضر با بحران امنیتی زیادی در منطقه رو به رو هستیم مثلا افغانستان به عنوان بحران مشترک اعضای سازمان همکاری شانگهای به شمار می رود و تعاملات نزدیک تر اعضا با عضو جدید که ایران است و تاثیر بسیار زیادی بر ژئوپولتیک منطقه دارد؛ می تواند برای امنیت کشورهای حوزه شرق و آسیای مرکزی بسیار موثر باشد. 
وی افزود: غیر از اینکه عضویت در این سازمان علی رغم اینکه می تواند بازار برگتری ایجاد و همبستگی ایران با حوزه کشورهای ژئوکالتر خودش را قوی کند، با یک سری تعاملات جدید هم رو به رو خواهیم شد و این می تواند ظرفیت ایران را بالاتر برده و اهمیت ایران را برای کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای افزایش می دهد.

این کارشناس اوراسیا با بیان اینکه ایران با مزیت فوق العاده جغرافیایی می تواند راه دسترسی کشورهای حوزه شرق، چین و روسیه به سمت آبهای گرم و هند باشد خاطرنشان کرد: نقشه های جغرافیایی که در منطقه از سمت ترکیه و آمریکا کشیده شده تا ایران را از تعملات اقتصادی و ترانزیتی منطقه حذف کنند ممکن است با پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای این نقشه ها به حاشیه بروند و جایگاه ژئوپولتیکی ایران تثبیت شود.

ایران هزینه حضور در سطح روابط بین الملل را به تنهایی پرداخت می کرد

خورسند با تاکید براینکه ایران در هیج اتحادیه موثری عضو نبود و غربی ها به راحتی ایران را تحریم می کردند یادآور شد: ایران هزینه حضور در سطح روابط بین الملل را به تنهایی پرداخت می کرد. مثلا اگر آمریکا بخواهد یک عضو از اعضای اتحادیه اروپا را تحریم کند سایر اعضای اتحادیه اروپا به حمایت از آن کشور برمی‌خیزند ولی وقتی ایران در صحنه روابط بین الملل تحریم می شد هیچ کشوری حاضر نبود از ما حمایت کند حتی چینی ها و روس ها که گاها با ما تعاملات اقتصادی داشتند هم حاضر نبودند به حمایت از ایران مقابل غربی ها بایستند اما اگر الان منافع ایران به این کشورها گره بخورد قطعا غربی ها می دانند وزن سیاسی ایران در معاهدات بین الملل بالاتر خواهد رفت.

وی با اذعان بر اینکه این پیوستن قطعا روی پرونده هسته ای ایران تاثیرگذار خواهد بود و ایران درایت و هوشمندی در تعامل با شرقی ها مثل چین و روسیه به خرج داده است، تصریح کرد: روسیه در این میان تلاش زیادی کرد تا ایران بتواند به سازمان همکاری شانگهای بپیوندد و نقش روسیه را در پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای نباید کمرنگ ببینینم؛ همانطور که پوتین تلاش کرد ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا بپیوندد در پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای نیز می تواند به عنوان یک مزیت باشد.

نباید از ترس و فشار تحریم غرب به دامن شرق و چین و روسیه بیفتیم

خورسند با تاکید براینکه شانگهای نباید ما را از پرونده هسته ای و ارتباط با غرب وابدارد اذعان کرد: این به عنوان یک هشدار است. نباید از ترس و فشار تحریم غرب به دامن شرق و چین و روسیه بیفتیم. باید بتوانیم در یک موازنه و تعادل رفتاری با غرب و شرق منافع کشورمان را تامین کنیم. این طور برداشت نشود که با پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای معجزه رخ می دهد مثل وقتی که ادعا شد با پیوستن ایران به برجام مشکل آب خوردن مردم هم حل می شود.

کارشناس امور شرق آسیا و قفقاز در پایان تصریح کرد: در پیوستن ایران به این سازمان غلو نشود. باید مثل یک قرارداد و تعامل بین المللی به آن نگاه کرد که البته وزن سیاسی و اقتصادی بالایی دارد و می تواند کمک های شایانی به ایران داشته باشد. معتقدم پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای می تواند روی پرونده هسته ای ایران موثر باشد و دست ایران را پر کند و مطمعمنا در موضع گیری طرف غربی و نرمش آنها در برخورد با ایران تاثیر بسیاری خواهد داشت.

دیدگاه ها

دیدگاهتان را بنویسید

لطفا دیدگاه خود را از طریق فرم زیر اسال نمایید

نظرسنجی

مارا دنبال کنید