بازار مشترک- الهام صادقی: برآوردها نشان می دهد که میانگین رشد ارزش تولیدات در مناطق آزاد بیش از سایر مناطق بوده، به عبارتی می توان عنوان کرد که این عدد 11.5 درصد بالاتر است.

10درصد سرمایه ‌گذاری ها در کشور در مناطق آزاد تجاری

میزان جذب سرمایه گذاری در مناطق آزاد تجاری بیشتر برآورد می شود. در قالب آمار و اعداد باید بیان کرد معادل 10 درصد از کل سرمایه ‌گذاری های صورت گرفته در کشور، در مناطق آزاد تجاری در قالب موتور محرکه پروژه های کلیدی و بزرگ بوده است.

ارزش افزوده، پاشنه آشیل تا بی انگیزگی برای سرمایه گذاران

با این وجود اما هنوز مناطق آزاد تا تحقق اهداف مدنظر گرفته شده برای آنها راه زیادی دارند. به طور نمونه اظهار نظر کارشناسان گویای این امر است که ارزش افزوده از جمله مشکلاتی به شمار می رود که مناطق آزاد با آن مواجه هستند، آنچه که حمیدرضا مؤمنی، دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی راهکار حل آن را بررسی از سوی سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه می داند.
در این خصوص باید عنوان کرد؛ اگرچه یکی از ویژگی های فعالیت در مناطق آزاد موضوع معافیت از مالیات بر ارزش افزوده برای فعالان اقتصادی و مجوز داران است، اما چندی قبل مجلس قانونی را در این زمینه وضع کرد مبنی براینکه مالیات مذکور باید در این مناطق نیز اخذ شود.

آنچه که حکایت از انقضای 20 ساله معافیت مالیاتی در مناطق آزاد داشت و اواخر فروردین ماه گذشته نیز محمود علیزاده، معاون سازمان امور مالیاتی کشور از آن سخن گفت، اینکه با تصویب مجلس ، مناطق آزاد تجاری- صنعتی مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده شده اند. از همان زمان این امر با واکنش های زیادی مواجه شد.

البته این را هم باید بیان کرد که در هیچ قانونی پیش بینی نشده که پس از پایان یافتن دوره 20 سال معافیت نرخ مالیاتی  25درصد برای مؤدیان مالیاتی مناطق آزاد اعمال شود. موضوعی که اکنون گلایه جدی فعالان اقتصادی این مناطق بوده و سازمان امور مالیاتی کشور هم در این راستا نرخ های مندرج در مواد 105 و 131 قانون مذکور را برای فعالان آن اعمال می کند که در سرزمین اصلی اجرا می شود.

این در حالی بوده که احمدرضا شامبیاتی، مشاور دبیر در امورمالیاتی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد تاکید دارد، در ماده 13 قانون مناطق آزاد، به صراحت آمده است بعد از انقضای 20 سال، مشمول مالیاتی می شوند که دولت این پیشنهاد را داده و مجلس هم آن را تایید کند. روندی که باید مراحل قانونی اش سپری شود.

البته سازمان مالیاتی کشور هم مالیات 25 درصد را برای اشخاص حقوقی فعال در مناطق آزاد اعمال می کند که مورد اعتراض فعالان اقتصادی مناطق مذکور است و هزینه های اداری و اجتماعی زیادی به دنبال داشته است.
به هر حال معافیت مالیاتی ویژه مناطق آزاد را باید پاشنه آشیل این مناطق دانست، آنچه که به از نظر شامبیاتی اگر مباحث مطرح شده درباره اش  رفع و رجوع نشود، می تواند موجبات بی انگیزگی برای حضور فعالان اقتصادی در این مناطق را رقم زند. آن هم در شرایطی که مناطق آزاد و ویژه اقتصادی امتیازات و ظرفیت ‌های فراوانی دارند که در تجارت و صنعت اثرات قابل به سزایی داشته و بر این اساس اثرگذاری فراوانی در تولید و صادرات دارند. 

ایلامی ها در انتظار افتتاح منطقه آزاد مهران

در این میان اما برخی دیگر از صاحب نظران هم براین باور هستند که در تعداد قابل توجهی از مناطق از جمله بندرچابهار یا بندر انزلی اگرچه قابلیت های زیادی برای فعالیت های اقتصادی وجود دارد، اما بهره لازم از این امکانات گرفته نشده است. به عنوان نمونه چابهار جایگاه استراتژیک و مهمی دارد و در آینده جزو بنادر درجه یک و بسیار مهم واردات و صادرات کشور خواهد بود. بنابراین باید این منطقه مورد توجه ویژه قرار گیرد.
علاوه بر آنچه که گفته شد، اما در این خصوص مسائل دیگری نیز وجود دارد که فعالیت مناطق مورد نظر را با چالش هایی مواجه کرده است. به طور نمونه اشاره به این موضوع نیز ضرورت دارد که برخی شهرک های صنعتی که در مناطق ساخته شده اند، چندان مورد استفاده قرار نگرفته اند و فعالیت های کنونی نیز در آنها چندان با اهداف مورد نظر مطابقت ندارد.
مثال دیگر در این زمینه منطقه آزاد تجاری مهران بوده که در دومین ماه سال جاری بعد از کش و قوس‌های بسیار سرانجام به تصویب نهایی رسید، با این وجود اما همچنان مردم استان ایلام در انتظار افتتاح و آغاز به کار رسمی این منطقه آزاد هستند.
البته جهانگیر رستم‌‎زاد، معاون هماهنگی و توسعه امور اقتصادی استانداری ایلام در این باره اوایل ماه جاری عنوان کرده که قرار است تا مسئولان ارشد مناطق آزاد کشور سفری به استان اشاره شده داشته باشند و اقدامات نهایی برای آغاز به کار رسمی این منطقه آزاد را انجام دهند.

پیشرانی اقتصاد تولید محور در کشور

به هر حال اکنون متولیان امر این نوید را داده اند که امسال مناطق مذکور پیشران اقتصاد تولید محور در کشور خواهد بود. آنچه که می تواند این سئوال را به ذهن متبادر کند که به واقع چگونه می توان این مناطق را تقویت کرد؟

کمک گرفتن از بخش خصوصی برای پیشرفت و تحول 

در این زمینه شاید بتوان گفت؛ یکی از مهمترین گزینه ها برای پیشبرد اهداف مورد نظر کمک گرفتن از بخش خصوصی است، موضوعی که مومنی هم به آن اشاره کرده است. اینکه بخش مذکور قادر است در راستای اجرای طرح های مناطق آزاد کشور نقش مهمی را ایفا کند. به اعتقاد وی این بخش فعال با یک نیروی مضاعف، اندیشه و وظایف جدید می تواند در جهت تحقق توسعه، پیشرفت و تحول منطقه نقش آفرینی کند.

به هر حال اهمیت رونق مناطق آزاد بر کسی پوشیده نیست، زیرا که براساس تعاریف صورت گرفته مناطق موردنظر باید محور صادرات، انتقال دانش فنی و تکنولوژی، همچنین مرکز سرمایه گذاری داخلی و خارجی باشند ضمن اینکه به مرکزی برای اشتغال و تولید نیروی متخصص هم تبدیل شوند. بحثی که دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی بر آن تاکید دارد. 

نقدی بر مناطق آزاد در مقایسه با نمونه های جهانی

اگر بخواهیم توضیح بیشتری در زمینه دستاوردعای مناطق مورد نظر بدهیم، آنچه که در آن اشاره ای به آمارهای موجود نیز به طور اجمالی داشته باشیم، باید گفت در بازه زمانی هفت سال منتهی به سال 1398 حدود 138 میلیارد دلار صادرات از مناطق آزاد و ویژه به خارج از کشور صورت گرفته، رقمی که می توان گفت حدود 19 میلیارد دلار در سال برآورد می شود. اگر بخواهیم مقایسه ای نیز در این زمینه داشته باشیم باید گفت که صادرات کل کشور متوسط سالانه ‌اش حدود 42 میلیارد دلار بوده است که حدود 2.5 برابر میزان مربوط به مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را شامل می شود.
با این وجود اما گفته می شود مناطق آزاد در مقایسه با نمونه های جهانی، از جایگاه در شأن ظرفیت هایی که دارند، برخوردار نیستند و نتوانسته اند خود را در سطح ملی و استانی تثبیت کنند، بحثی که علی اوسط اکبری مقدم، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی هم با آن موافق است.

وی مثالی نیز در این زمینه می زند اینکه به طور مثال به دلیل عدم شناخت دقیق از شرایط و شاخص هایی که یک نقطه به عنوان منطقه آزاد انتخاب می شود، در کشورمان ایجاد منطقه آزاد در شهرستان های همجوار یک منطقه آزاد مورد توجه قرار می گیرد موضوعی که به کاهش سهم مناطق آزاد موجود از بازارهای داخلی و منطقه ای ختم می شود.
به هر باید توجه داشت که اینکه مطابق قوانین بالادستی و سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی تمرکز مناطق آزاد و ویژه اقتصادی بر تسهیل تولید و توسعه تجارت است، نکاتی که توجه به آنها می تواند روزهای پر رونقی را برای مناطق مورد نظر رقم زند در غیر این به تدریج باید شاهد فراموشی اهدافی باشیم که در ایجاد و توسعه مناطق مذکور مدنظر بوده است.

دیدگاه ها

دیدگاهتان را بنویسید

لطفا دیدگاه خود را از طریق فرم زیر اسال نمایید

نظرسنجی

مارا دنبال کنید