بازار مشترک- الهام صادقی: پتروپالایشگاه نسل جدیدی از پالایشگاه ‌های نفت، بوده که بخشی از نفت را تبدیل به مواد شیمیایی می‌ کنند. ضمن اینکه باید گفت می ‌تواند واحد مادر یک پارک شیمیایی باشد، علاوه براین حاشیه سود بیشتر در مقایسه با پالایشگاه‌ ها از دیگر مزایایی است که این واحدها دارند. از سوی دیگر اشاره به این موضوع ضرورت دارد که مواد با ارزشی مانند؛ پروپیلن، اتیلن، بنزن و ... را از مواد سوختی تولید می کنند. قابلیتی که وجود بخش های آروماتیک و اولفین در پتروپالایشگاه ‌ها ایجاد کرده است. همچنین این امکان فراهم است تا بیشتر از ۳۰ نوع فرآورده مایع و جامد را با برخورداری از قابلیت انبارش آسان ‌تر نسبت به نفت خام تولید کرد.

سود دهی 2 برابری پتروپالایشگاه ها
این موارد در کنار برخی دیگر از محاسن موجب شده تا صنعت نفت و گاز جهان با شتاب بیشتری مسیر تغییر از صنعت پالایشگاهی به پتروشیمی را بپیماید و واحدهای پتروپالایشگاهی شکل گیرد تا همانطور که گفته شد اعداد و ارقام مربوط به نمودار سوددهی نیز روند صعودی قابل توجه تری به خود بگیرد.
در توضیح بیشتر در این باره باید عنوان کرد، حاشیه سودهی یک پالایشگاه در شرایط مناسب رقمی معادل ۶ تا هفت دلار به ازای هر بشکه برآورد می شود؛ اما در خصوص پتروپالایشگاه ها، این رقم مورد نظر به محدوده ۱۲ تا ۱۴ دلار می رسد. 

افزایش چشمگیر تولید مواد پایین ‌دستی پتروپالایشی 
بنابراین با توجه به اینکه در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه این روزها شاهد رشد قابل توجه سرانه مصرف مواد پتروشیمیایی هستیم، علاوه براین برخی از پیش بینی ها حکایت از این دارد که حدود 29 سال دیگر یعنی تا سال 2050 مقدار تولید مواد پایین ‌دستی پتروپالایشی به بیش از دو برابر خواهد رسید، در کنار آن تقاضاها در این خصوص هم بیش از 50 درصد افزایش خواهد یافت، از این رو بسیاری از کشورهای صاحب صنعت پالایشی در این راستا روند ادغام شدن مجتمع‌ های پالایشی و پتروشیمی را مدنظر قرار گرفته اند و براین اساس می خواهند نفت را به طور مستقیم به مواد پتروشیمیایی تبدیل کنند.


بی توجهی به دانش فنی پتروپالایشگاه ‌ها
با وجود همه این موارد اما به نظر می رسد؛ در سال‌ های اخیر در کشور نتوانسته ایم، گام های موثر در راستای دانش فنی پتروپالایشگاه‌ها برداریم، همچنین ارتقاء پالایشگاه ‌های کنونی هم آنگونه که باید و شاید مدنظر قرار نداشته است.
آنچه که موجب شده تا محمد ابراهیمی، مدیرعامل سابق شرکت نفت سپاهان بیان کند؛ وزارت نفت اعتقادی به پالایشگاه ‌سازی ندارد و در وزارت مورنظر کمتر فردی اطلاعاتی درباره فناوری COTC دارد.
رویکردی که موجب شده تا پالایشگاه‌ های کشور همچنان در گروه پالایشگاه‌ های قدیمی با حاشیه سود بسیار پایین قرار داشته باشند. ضمن آنکه گفته می شود در برخی از پالایشگاه‌ های قدیمی با حاشیه سود منفی نیز مواجه هستیم. شرایطی که شامل حال پالایشگاه‌ های کرمانشاه و آبادان می شود.

قانونی که 2 سال است خاک می خورد
براین اساس در راستای اجرای اصل 123 قانون اساسی کشور تیرماه سال 1398 قانون حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه گذاری مردمی به تصوصب رسید که در بند الف ماده یک آن آمده بود طرح های ایجاد تأسیسات پالایشگاهی و پترو پالایشگاهی با خوراک نفت خام یا میعانات گازی با ضریب پیچیدگی بالا توسط بخش غیردولتی باید مدنظر قرار گیرد، همچنین بهینه سازی و ارتقاء کمیت و کیفیت فرآورده های پالایشگاه های موجود به نحوی که ترکیب تولید فرآورده آنها اساساً به محصولات سبک تر و میان تقطیر اختصاص یابد باید مورد توجه قرار گیرد.

کپی برداری پالایشگاه‌ های جدید از پالایشگاه های قدیمی
با این وجود همچنان شاهد هستیم که روند تغییرات تکنولوژی پالایشگاهی ما بسیار قدیمی بوده و بیشتر پالایشگاه ‌های جدید هم به نوعی کپی برداری از پالایشگاه‌ های قدیمی است.
بحثی که ابراهیمی برآن تاکید دارد. این در حالی بوده که باید گفت؛ نسبت سوخت تولیدی به خوراک و نسبت مواد پتروشیمی به خوراک در پالایشگاه ها دو شاخص با اهمیت در اقتصاد پتروپالایشی به شمار می روند که تکنولوژی و میزان سرمایه این نسبت را مشخص می کند. به این موارد باید نسبت تولید فرآورده ‌های سبک به کل ورودی پالایشگاه و بر عکس را به عنوان شاخص سوم اضافه کرد که در بر گیرنده نسبت فرآورده‌های سنگین از جمله قیر به کل خوراک پالایشگاه ‌ها است.

پیگیری از سوی مجلس و قوه قضاییه
به رغم تمامی مواردی که به آنها اشاره شد، اما قانون مورد نظر برای رفع موانع احداث پتروپالایشگاه ‌ها که پیش تر به آن اشاره شده بعد دو سال همچنان بلاتکلیف است.
قانونی که می توان آن را گام موثری برای خنثی سازی تحریم ها و ... دانست. 
در این زمینه باید به موضوع دیگری نیز اشاره کرد اینکه قانون تنفس خوراک به این معنا بوده که وزارت نفت از سهم نفتی که در مخازن مانده و قادر به صادرات آن نیست به پتروپالایشگاه‌های تازه تأسیس بدهد، تا جایی که مجموع هزینه تنفس خوراک با هزینه سرمایه‌ گذاری برابر شود. همچنین پتروپالایشگاه ها باید در چهار تا هشت سال به شکل اقساط رقم مورد نظر را به صندوق توسعه ملی بازپرداخت کند.
بی توجهی به اجرایی شدن این قانون موجب شد تا نمایندگان مجلس شورای اسلامی از این موضوع خبر دهند که کمیسیون انرژی مجلس بر پیگیری و ارجاع پرونده به قوه قضائیه در صورت استنکاف از قانون اهتمام دارد. ضمن اینکه حسین حسین‌ زاده و محمد طلا مظلومی، از اعضای کمیسیون انرژی در روزهای گذشته بر پیگیری جدی تخطی دولت و سازمان برنامه و بودجه در این خصوص تاکید کرده اند.

موانع مهم توسعه ظرفیت پالایشی
به هر حال در یک جمع بندی کلی باید اینگونه عنوان کرد که شکل و روند تامین مالی پروژه ‌های پالایشی، ارتباط غلط محاسبه بودجه شرکت ملی نفت، مدیریت نشدن واحد پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها و ... از مسائلی بوده که در قالب مانعی برای توسعه یافتن ظرفیت پالایشی در کشورمان وجود دارد.
علاوه براین سرمایه ‌گذاری بخش خصوصی در این بخش چندان مدنظر قرار نگرفته است. به این فهرست می توان نبود یک برنامه‌ ریزی و سیاستگذاری جامع که آینده ‌نگرانه نیز باشد را اضافه کرد که وزارت نفت باید برای تسهیل و ترسیم نقشه توسعه پتروپالایشگاه‌ ها در کشور مدنظر قرار می داد که در نهایت از توسعه متوازن تکمیل زنجیره ارزش فراورده ‌های نفتی در کشور ممانعت به عمل آورده است.
در نهایت باید عنوان کرد در سال های اخیر به علت تمایل وزارت نفت به خام ‌فروشی و بی توجهی های مستمر به ساخت پالایشگاه‌ ها و پتروپالایشگاه ‌ها، توسعه واحدهای مذکور به حاشیه رفته تا به آنجا که طرح ‌های پالایشی به جا مانده از دولت نهم و دهم هم به فراموشی سپرده شده است. آنچه می طلبد تا با توجه به روزهای پایانی عمر دولت دوازدهم دولت سیزدهم توجه بیشتری به آنها داشته باشد.

دیدگاه ها

دیدگاهتان را بنویسید

لطفا دیدگاه خود را از طریق فرم زیر اسال نمایید

نظرسنجی

مارا دنبال کنید